Quyosh va oy kalendarlari. Astronomiyada uzunlik o‘lchov birliklari

Zamonaviy astronomik observatoriyalar

• Bugungi kundagi professional tadqiqot muassasalariga tezkorlik bilan etib borasiz va siz ilgari texnologiyalarni, Internetga ulanishlarni va astronomlarga juda katta hajmdagi ma’lumotlarni bosib olgan boshqa uskunalarni topasiz. Rasmixonalar elektromagnit spektrdagi deyarli har bir to’lqin uzunligi uchun: gamma nurlaridan mikroto’lqinli pechlarga qadar va boshqa joylarda mavjud.

Ulugʻbek rasadxonasi – Samarqanddagi 15-asr meʼmorchiligining nodir namunalaridan biri, koʻhna astronomik kuzatuv muassasasi.

Mirzo Ulugʻbekning eng yirik astronomik asari “Ziji Koʻragoniy” rasadxonada yaratilgan. Uning qurilishi va keyingi ilmiy faoliyati Ulugʻbek taklifi bilan yigʻilgan qator mashhur olimlar Gʻiyosiddin Koshiy, Qozizoda Rumiy, Ali Qushchi va boshqalar nomi bilan bogʻliq.Ulugʻbek rasadxonasining arxeologik qoldiqlari 1908 y. V.L. Vyatkin rahbarligida olib borilgan qazilma ishlari natijasida topilgan. Xususan, bu yerda diametri 48 m keladigan, qalinligi bir gʻisht boʻlgan aylanma devor borligi va uning markazida qoʻshaloq yoydan iborat ulkan bosh qurilmaning qoldiq qismlari aniqlangan. Uning katta zallari, turli katta – kichik xonalari boʻlgan.

1964 y. Ulugʻbek rasadxonasi yonida Ulugʻbek muzeyi ochilgan. Ulugʻbek rasadxonasining asl koʻrinishi, ichki tuzilishi, bosh qurilmasi haqida Oʻzbekiston va chet el olimlari tomonidan tadqiqot ishlari olib borilmoqda.

Reaktiv harakat — harakatlanayotgan jism (reaktiv dvigatel, snaryad va boshqalar) dan chikayotgan gaz, bugʻ va boshqa ish jismlari taʼsirida vujudga keladigan harakat. Reaktiv harakatni reaktiv tortish kuchi hosil qiladi. Reaktiv tortish kuchi — ish jismi (yonilgʻi yonishidan hosil boʻladigan gazsimon moddalar)ning dvigatelning ish sirtiga koʻrsatadigan bosimiga teng taʼsir etuvchi kuch. Reaktiv harakat reaktiv dvigatellarda yuz beradi. Reaktiv harakat impulsning saqalanish qonuniga asoslanadi.