Qurilishda menejment

Mahsulotga material sarflanishi.
Bu aylanma fondlar (mablag`lar)dan 
foydalanishning umumlashtiruvchi ko`rsatkichi bo`lib, u korxonaning iste‘mol 
qilingan aylanma fondlari qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatiga nisbati 
bilan aniqlanadi.
Mahsulot birligiga sarflangan xomashyo va materiallarning miqdori haqida 
darak beruvchi tabiiy o`lchovdagi aniq ko`rsatkichlarni ham xuddi shu ko`rsatkichga 
o`xshab hisoblash mumkin. Bu ko`rsatkichlar xo`jalikning isrofgarchilik yoki 

---

tejamkorlik bilan olib borilganligini ko`rsatadi. Bu pirovardida tannarxning pasayishi 
va foydaning ko`payishiga ta‘sir qiladi.
Ko`rib o`tilgan ko`rsatkichlar korxona faoliyatini baholash uchun muhim 
ahamiyatga ega bo`lsa-da, biroq cheklangan xarakterga egadir. Ular ishlab chiqarish 
va xarajatlarning iqtisodiy samaradorligi haqida to`liq tasavvur bermaydi, balki faqat 
resurslarning ayrim turlaridan foydalanishni ifodalaydi. Xarajatlarning umumiy 
samaradorligi haqidagi yaxlit ta‘rifni umumiy va solishtirma iqtisodiy samaradorlik 
beradi. Umumiy iqtisodiy samaradorlik quyidagi formula bo`yicha hisoblanadi:
E q Foydaning o`sishi (P) G‟ Kapital qo`yilmalar (K)
Har bir alohida holda xarajatlarning umumiy iqtisodiy samaradorligi 
ko`rsatkichlari boshqa davrlar yoki boshqa korxonalar uchun me‘yoriy yoki xuddi 
shunday ko`rsatkichlar bilan solishtiriladi.
Yechimlar variantlarini solishtirishda xarajatlarning solishtirma iqtisodiy 
samaradorligi hisoblanadi. Eng kam xarajatlar eng muvofiq variantning ko`rsatkichi 
bo`lib xizmat qiladi:
 
Z
p
 q S Q E
p 
K
bu yerda, Z
p
- ushbu variant bo`yicha berilgan xarajatlar;
S - joriy xarajatlar (tannarx);
K - kapital qo`yilmalar hajmi;
E
p
- kapital qo`yilmalar solishtirma iqtisodiy samaradorligining me‘yoriy 
koeffitsiyenti. Iqtisodiyot bo`yicha u 0,16 deb belgilangan.
Ushbu koeffitsiyentdan kelib chiqqan holda xarajatlarning o`rnini qoplash 
muddatini aniqlash mumkin:
T
ok
q 1 : 0,16 q 6,25 yil