Qozoqboy yoldoshev, valijon qodirov, jalolbek yoldoshbekov

Sharofat: — (Devor osha mo‘ralab) Bozorvoy akam ikki qopgi- na baqlajon olib, bozorga ketuvdilar. Nima edi?
Qo‘chqor: — (O‘sha ko‘yi yig‘lab.) Zerikib ketdim. Kartasini olib chiqsa, bir-ikki qo‘l „durrak“ o‘ynardik.
Sharofat: — Ha-a. Mayli, kelsalar, aytib qo‘yaman.
(Qo‘chqor hamon g‘ingshib yig‘laydi, shu ko‘yi yig‘laganicha Alomatga boshqa mikrosxema o‘rnatadi.)
Alomat: — (Kuylab) „Yana o‘ynaylik, yana kuylaylik, iqbolimiz porloq ekan, davron suraylik“. (To‘xtovsiz aytaveradi)
(Qo‘chqor ancha vaqt hovlida bemaqsad sang‘ib yuradi. Asta- sekin, o‘zi ham sezmagan holda, uning yig‘isi Alomatning „ Davron suraylik“ ashulasi bilan uyg‘unlashib ketadi.)
Parda

01
Savol va topshiriqlar:

1.
2.
3.
4.
5
6.
7.
8.
9.
Qo‘chqorning Olimjonga aytgan: „ Bir qarasang, qo‘ylarga qarab “ko‘p tug‘“ deydi, bir qarasang, o‘zbekka qarab „kam tug‘“ deydi...“,
— gapi zamiridagi tagma’noga diqqat qarating. Qo‘y bilan o‘zbek timsollari yonma-yon keltirilayotganini tushuntirishga urining. Komediya qahramonining Olimtoyga qarata: „Xotinlarning qorniga osilguncha paxta teradigan mashinani to‘g‘rila“, degan noroziligiga munosabat bildiring.
Qo‘chqorning: „lye, unda chindan ham odamga o‘xshar ekan. Mana, biz ham „paxta terimiga“ degan gapni eshitishimiz bilan hamma ishimizni yig‘ishtirib qo‘yib, dalaga chiqib ketamiz. Bola- larimiz o‘qishini tashlaydi, xotinlarimiz emizikli bolasini...“ degan so‘zlarini hayot haqiqatiga muvofiqligi jihatidan izohlang? Olimjonning robotni maqtab: „U faqat ishlaydi! Ishlayveradi, ish­layveradi, ishlayveradi!“ deganida Qo‘chqor: „Biz ham ishlayve- ramiz...“, deyishida qanday yashirin ma’no bor deb o‘ylaysiz? Qo‘chqorning Alomat bilan dastlab suhbatlashgandagi: „Ha endi, gap-da...“ tarzidagi javobi o‘zbek ruhiyatiga xos qanday jihatlarni aks ettirishini ayting.
Qo‘chqor tilidan asar voqealari mobaynida bir necha bor ishlatilgan „Rakatopsin“ so‘zining ma’nosini izohlang.
Asarda Qo‘chqor tilidan aytilgan: „Iye, o‘chib qopti, deganing nimasi?.. Men shuncha gapni kimga gapirdim bo‘lmasam! Butun o‘zbekning dardini dasturxon qilib o‘tiribman. Doim shu, bizga o‘xshagan odam gapirsa, yo hech kim eshitmaydi, yo eshitadi- gani temir chiqadi...“ degan noroziligi qanday ma’noga ega? Alomat bilan nikohdan o‘tish borasidagi taklifni Qo‘chqor nega bu qadar xijolatlik bilan aytdi deb o‘ylaysiz?
Alomat obrazi sizda qanday taassurot qoldirdi? Uning o‘ziga xos jihatlarini topishga urinib ko‘ring. Dramaturg qishloqdagi haqiqiy holatni aks ettirishda „temir xotin“ obrazidan qanday foydalandi? Qo‘chqorning: „Qumri bilan desangiz, jim o‘tirib ham gaplasha- verardik. Ichimizda“, degan gapini qanday tushunish mumkin?
Bu holni izohlang.

11. 
    Qo'chqorning Alomatga qarata aytgan: „ Qumrining qo‘llari qadoq bosib, yorilib ketgan bo‘lsayam, bir nimasi bor edi-da... O‘sha nima ekan-a? Bo‘lmasam, barmoqlarini ko‘sak tilib, g‘adir-budur qilib tashlagan. Qo‘lidan doim kir sovun aralash tappi hidi kelib turadi. Lekin nimasidir bor edi...“ iqroridagi „ nimadir“ni toping-chi?
    
12. 
    Nega Qo'chqor Alomatdan „...siz yig‘lolasizmi“, deb so'radi? Ayolning yig'lolmasligi nimadan dalolat beradi?
    
13. 
    Qo'chqorning Alomatga qarata „ Yo‘g‘-e, endi yig‘lashni ham qog‘ozga qarab yig‘lasak, uyat bo‘lar?“ so'zlari tagida qanday ma’no yotganligini anglating.
    
14. 
    Alomatning Qo'chqorga qarata: „Shu darajaga yetgansizki, bora- bora undaylarga havas ham qilmay qo‘ygansiz! Havas qilaverib, orzu qilaverib, charchagansiz, holdan toygansiz!“, — degan so'zlari zamiridagi ma’noni toping.
    
15. 
    Asardagi: „G‘urur, qadr-qimmatingiz-chi? Mundoq o‘ylab ko‘ring, biron tirik jon siz bilan hisoblashadimi? Yo‘q, axir! To‘y-ma’raka- larda poygakda o‘tirasiz“ singari achchiq gaplar faqat Qo'chqorga tegishli deb o'ylaysizmi?
    

Bechinchi sahna
(Uchinchi kun. Ertalab. Qo'chqor yana ustunga bog'lab tashlan- gan. Hovlida boshqa hech kim yo'q. U o'ziga kelib, atrofga razm sola- di. Nega bu ahvolda turganini fahmlaguncha ancha vaqt o'tadi.)