|
Abulg‘ozi bahodir choni. Historia Mongolorum et Tatarorum... ed
CN Romanzoff. Casani, 1825, p. 49. Abulg‘ozi (Abu-l-G‘ozi Bahodirxon: 1603-1663) — Xiva xoni va tarixchi, mashhur “Shajara-i Turk” (“Turklar nasl-nasabi”) va “Shadjara -” asarlari muallifi. i tarakima” (“Turkmanlarning nasabnomasi”). Asl "Shajara-i Turk" birinchi marta 18-asrning 30-yillarida topilgan. Tobolskda va rus va Yevropa tillarida qayta-qayta nashr etilgan . Rossiyada bu ishning birinchi nashri 1825 yilda tashqi ishlar vaziri N. P. Rumyantsevning ko'rsatmasi bilan amalga oshirildi; Ch.Valixonov bunga ishora qiladi . Ushbu asarning rus tilidagi eng yaxshi nashrlaridan biri Qozon universiteti professori G. Sablukovning 1850 yilda Sharq tarixchilari kutubxonasining uchinchi nashrida nashr etilgan nashri, mening prof. I. N. Berezin ”va 1904 yilda alohida kitob sifatida.
Dasht-i Qipchoq (Qipchoq choʻli) — Irtishdan Dunaygacha choʻzilgan qurgʻoqchil zonadagi qipchoqlar yashaydigan hudud. Dasht-i Qipchoq nomi XI asr boshlarida paydo bo'lgan.
Konstantin VII Porfirogenitus (905-959) 913-yildagi Vizantiya imperatori, Qora dengiz shimoli va shimoli-sharqida yashovchi xalqlar* haqida maʼlumotni oʻz ichiga olgan qator asarlar muallifi.
Otil (Itil) — Volganing qadimiy nomlaridan biri; Geyx - daryoning nomi . Lotin manbalarida Yaika (Urals); Tanais Donning qadimgi yunoncha nomi bo'lib, uning og'zida Tana shahri joylashgan.
Kumanlar 11-13-asrlar rus adabiyotidagi polovtsilar bilan bir xil, ya'ni qipchoqlar. Uzes (yaʼni oʻgʻuzlar) — qadimgi turkiyzabon qabilalar boʻlib, ular ikki tarmoqdan: Sharqiy Turk xoqonligi tarkibiga kirgan Oʻrta Osiyo (VI-VIII asrlar) va Oʻrta Osiyo-Qozogʻiston , boshlanishi Gʻarbiy Yetisuv bilan bogʻliq. 8-asrning o'rtalariga kelib oʻgʻuzlarning gʻarbiy tarmogʻi Yetisuvdan oʻgʻuzlar davlati tashkil topgan Sirdaryoning oʻrta va quyi oqimidagi hududlarga koʻchib oʻtgan (IX-XI asrlar). XI asr boshlarida. oʻgʻuzlar davlati qipchoq qabilalarining zarbalari ostida qoldi. Oʻgʻuzlarning muhim guruhlari Sharqiy Yevropaga (bu yerda ular rishtalar deb atala boshlagan ) va Kichik Osiyoga joʻnab ketgan, qolgan qismi saljuqiylar hukmronligi ostida Oʻrta Osiyoga oʻtgan. Qarang: Agadjanov S. G. IX-XIII asrlarda Oʻrta Osiyo oʻgʻuzlari va turkmanlari tarixining ocherklari. Ashx., 1969 yil.
13 Botandat (buzilgan Nikefor III Votanyat) — Vizantiya diplomati va harbiy rahbari, imperator (1078—1081). Ch.Valixonovning maʼlumotnomasi toʻgʻri emas: u oʻn jildlik “Vizantiya tarixchilari Sankt-Peterburg diniy akademiyasida yunon tilidan tarjima qilingan” (St. Votanyata birinchi uch jildda batafsil bayon etilgan) seriyali nashrini nazarda tutadi. Xususan, “Nikefor Bryenniyning tarixiy yozuvlari” (22-26-betlar) deb nomlangan birinchi jildda turkiy xalqlar (pachinaklar, komanlar va boshqalar), uchinchisida esa “Anna Komnena asari” ( 1-qism, 325-327-bet, 375-388 va boshqalar).
Qorakorum (mong. Xara-Xorin) — daryoning yuqori oqimidagi Moʻgʻul davlatining poytaxti . O‘rxon. 1220 yilda Chingizxon tomonidan asos solingan shafta XVI asrgacha mavjud bo'lgan.
Eslatmaga qarang. 1 va 10-modda. "An'analar va afsonalar ..."
Qarang: Rashid-Eddin. Solnomalar to'plami: Mo'g'ullar tarixi. Turk va mo'g'ul qabilalari haqida kirish.- TVORAO. 1858, V, p. 166, 209 ( Duglat va Uyshin qabilalari haqida); Biz. 10 Rashid al-Din o'n olti haqida yozadi, emas
oʻnga yaqin qabila nirunlar va qiyatlardan kelib chiqqan. Quyida ham qarang, eslatma. 58.
Qarang: Bichurin N. Ya. (Fr. Iakinf). Jungriya va Sharqiy Turkistonning qadimgi va hozirgi holatida tavsifi. 1-qism. Sankt-Peterburg, 1829, p. 42-43.
Arginiy — Oʻrta Juzdagi qozoq qabilalaridan biri. Arginlarning qozoqlarning bir qismi ekanligi haqida birinchi ishonchli eslatma 18-asrning birinchi yarmiga to'g'ri keladi. Inqilobgacha boʻlgan davrda argʻinlar soni jihatidan eng yirik qabila boʻlib, gʻarbda Toʻrgʻay dashtidan sharqda Irtishgacha, shimolda Koʻkchetov tumanidan janubda Balxashgacha boʻlgan keng hududda yashagan ( qarang: Muqonov M.S. Etnik tarkibi ...) .
18 a Eslatmaga qarang. 50-modda. "Oltishar davlati haqida ..."
Gulagu (Hulagu; 1217-1265) — XIII—XIV asrlarda Eronda hukmronlik qilgan moʻgʻullar sulolasining Xulaguiylar (ilxonlar) asoschisi Tuluy oʻgʻli Chingizxonning nabirasi .
29 Eslatmaga qarang. 35-modda. "Sayohat kundaligi..."
Toʻxtamish (vaf. 1406) — XIV asrning 70-yillarida qochgan Chingizxon avlodlaridan biri. Markaziy Osiyoga Tamerlanga (“Sayohat kundaligi...” maqolasining 26-bandiga qarang). 1381 yilda u Oltin O'rda temniki Mamay ustidan g'alaba qozondi va Oltin O'rda xoni bo'ldi. U Rossiyaga bir necha bor sayohat qildi. 1391 yilda Temur oʻz homiyligidan voz kechgan Toʻxtamishni magʻlub etib, Oltin Oʻrdadagi hokimiyatni Temur-Qutluk qoʻliga oʻtkazdi. Qarang: Grekov B.D., Yakubovskiy A.Yu. Oltin O'rda va uning qulashi. M. - L., 1950, s. 103-105, 112-113.
i — Oʻrta Juzdagi qozoq qabilalaridan biri boʻlib, kelib chiqishi xalq anʼanalarida keraylar bilan bogʻliq. Ular asosan Toʻrgʻaydan Irtishgacha boʻlgan katta hududda mayda tarqoq guruhlar boʻlib yashagan. Qarang: Masanov N. E. Uaklarning etnik tarixiga.— Qozogʻiston yodgorliklarini oʻrganish va muhofaza qilish muammolari. A.-A., 1980, b. 129-135.
Do'stlaringiz bilan baham: |
