Qosimova R. A. Boltayev Z. B

 
 
 
Adabiyotlar 
1.  O’zbekiston Respublikasi Sog’lom avlod davlat dasturi, 2007. 
2.  O’zbekiston Respublikasi Barkamol avlod davlat dasturi, 2010. 
3.  Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch, T., 2008. 
4.  Abdullayev  A.,  Xonkeldiyev  Sh.  Jismoniy  tarbiya  nazariyasi  va 
uslubiyati, darslik, Farg’ona, 2009. 
5.  Odam    Anatomiyasi,  fiziologiya,  gigiyena  (darslik,  tarjima),  T., 
“O’qituvchi”, 1984. 
6.  Abu Ali Ibn Sino. Tib qonunlari (I-IV kitoblar), Toshkent., 1984. 
 

---

 
35 
III. bob. Boshlang’ich sinflarda jismoniy tarbiya va sport 
tadbirlarini rejalashtirishga bo’lgan talablar.  
8.1. I-IV sinflarda jismoniy tarbiya dasturi va choraklik rejalar. 
 
O’zbekistonda  diniy  sharoitlar,  milliy  xususiyatlar,  urf-odatlarni 
e’tiborga  olingan  holda  “Jismoniy  tarbiya”  dasturi  umumta’lim 
maktablar  uchun  1993-1995  yillarda  ishlab  chiqildi  va  ular  amalda 
sinov-tajribalardan  o’tkazilib,  “Alpomish”  va  “Barchinoy”  maxsus 
testlari  talablari  (1999-2000)  asosida  qayta  ishlab  chiqildi  (2001-2006) 
va ba’zi o’zgartirishlar kiritildi.  
 
Avvalgi  bobda  takidlanganidek,  “Jismoniy  tarbiya”  dasturida 
(Jadval-1)  ta’li  standarti  va  uzluksiz  ta’limning  talablari  asosida 
boshlang’ich (I-IV sinflar) ta’lim jarayonida haftasiga 2 soat dars (yillik 
hajmi  68  soat)  o’tkaziladi.  Bu  sinflarda  asosan  gimnastika,  yengil 
atletika,  harakatli  o’yinlar,  sport  o’yinlari  (b/b,  v/b,  q/t),  futbol  zaruriy 
ravishda  o’rgatiladi.  Bo’limlar  barcha  sinflarda  (I-IV)  bir  xil  shaklda 
bo’lsada, dars soatlari miqdori, darslarning mazmuni o’quvchilar yoshi, 
jismoniy  tayyorgarligiga  ko`ra  keskin  farq  qiladi.  Dasturda  kurash, 
suzish  va  sayr-sayohatlar  (turizm)  hamda  badiiy  gimnastika  (qizlar) 
bo’yicha  alohida  soatlar  ajratilmasada,  maktabning  imkoniyat  va 
sharoitlari  asosida  ularni  dars  sifatida  o’tkazish,  buning  uchun  esa 
boshqa turlardan soatlar ajratishga ruxsat berilishi ta’kidlangan. 
Mazkur  dasturning  afzalligi  shundaki,  jismoniy  tarbiya  darslarini 
tashkil  qilish  va  o’tkazishda  joylardagi  iqlim  sharoitlar,  kundalik  ob-
havoning  darajalarini  e’tiborga  olinganligi  ko’zda  tutiladi.  Masalaning 
yana 
muhim 
tomoni 
shundaki, 
sog’lomlashtirish  tadbirlarida 

---

 
36 
qo’llaniladigan  o’yin-mashqlar,  vositalar,  gigiyenik  qoidalar,  tabiatning 
tabiiy  ta’sir  kuchlari  (quyosh,  suv,  havo  va  h.k.),  noan’anaviy  asbob-
uskunalar, 
usullar 
hamda 
texnologik 
vositalardan 
maqsadli 
foydalanishni  darslar  jarayonida  amalga  oshirishni  vazifa  qilib 
qo’yilgan.  
Ma’lumki,  “Jismoniy  tarbiya”  dasturi  asosida  tuziladigan  dars 
jadvallari,  choraklik  rejalarni  tuzish  asosan  maktab  ma’muriyati  (o’quv 
bo’limi)  tomonidan  nazorat  qilinadi  va  o’qituvchilar  ularni  ishlab 
chiqishda faol ishtirok etadi.  
Ta’kidlash lozimki, dasturdagi bo’limlarni  choraklarga taqsimlash 
va  rejalar  tuzishda  o’qituvchi  maxsus  darsliklar,  o’quv-uslubiy 
qo’llanmalar,  ko’rgazmali  qurollar,  texnik  vositalarga  ega  bo’lishi,  sinf 
xonasi yoki maxsus xona (kabinet) ajratilishi lozim. Boshlang’ich sinflar 
(I-IV)  o’qituvchilarning  maktabda  uslubiy  uyushmasi  (uslubiy 
birlashma)  tashkil  qilinishi,  unda  boshqa  fanlar  kabi  jismoniy  tarbiya 
mutaxassislari ham faol, muntazam ishtirok etishi lozim.