Qо‘lyozma huquqi udk 665. 63 Orzuev Shoxrux Nuriddinovich

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

46 
II bob 
bo‘yicha xulosa
 
1. Quduqlarni burg‘ilash jarayonida jamlanmalarni tushirib – ko‘tarib olish 
davrida quvurlarning uzluksiz qurilmasidan foydalanilganda bosim ostida 
tushirish–ko‘tarish operatsiyasi muammosi to‘liq hal qilinmagan. Quduq ustining 
germetikligi holatida u orqali asboblarni ko‘tarishda quduq tubidagi bosimni quduq 
usti bosimi orqali nazorat qilish muhim hisoblanadi. Shuning uchun tushirish–
ko‘tarish jarayonlarida ikki yoki uch fazali agentlaridan foydalanishni tadqiq qilish 
anomal past qatlam bosimi sharoitida burg‘ilash ishlarini samarali olib borishni 
belgilaydi.
2. Anomal past bosimli qatlam sharoitida quduqlarda burg‘ilash ishlarini 
olib borish va mahsuldor qatlamni ochish anomal past qatlam bosimining (0,3 – 
0,9) Р
2,г.ст
qiymatlarida olib borilganda, eng kichik 0,1 Р
2,г.ст
va eng katta 0,9 Р
2, г.ст 
kattaliklarida olib borish texnologiyasi murakkablashib ketadi va ishni olib borish 
rejimini to‘g‘ri tanlash talab qilinadi va u muammoli masalalardan hisoblanadi. 
Ishchi agent sifatida ko‘piklardan foydalanilganda ejektor va troyniklar (uchlik) 
qo‘llaniladi. Ishchi agentlarni tayyorlashda quduqqa havo haydash taqiqlanadi va 
inert gazlardan foydalanish tavsiya qilinadi. Sirkulyatsiyada qo‘llanilgan ishchi 
agentlarni tozalashga qattiq talablar qo‘yiladi.
3. Anomal past qatlam bosimi sharoitida burg‘ilash ishlarini samarali olib borilishi 
va mahsuldor qatlamni yuqori sifatli ochilish darajasi bilan belgilanadi. Mahsuldor 
qatlamni sifatli ochilishini ta’minlash suyuqlik fazasidagi filtratlarning miqdori 
bilan tavsiflanadi va eritmaning parametrlariga qattiq talablar qo‘yiladi. Masalan 
Gazli, G‘armiston va Sho‘rtan konida quduq burg‘ilanib mahsuldor qatlam 
ochilganda, oqim chaqirilganda kelmaganligi sababli, kollektor kanallarning 
ifloslanish darajasi va birlamchi xarajatlar oshib ketgan.
4. Mahsuldor qatlamni sifatli ochilishiga suv asosli eritmalarni qo‘llanilishiga baho 
beradigan bo‘lsak, uning tarkibidagi filtratlar qatlamga chuqurroq kirib borib, 
tog‘–jinslarini bo‘kishga va o‘tkazuvchanlikni pasaytirishga olib keladi. Kimyoviy 
reagentlar esa mahsuldor qatlamga kirib, loyli zarrachalarni bo‘kishini 

---

47 
ko‘chaytiradi va flyuidlarni boshlang‘ich oqimini umuman o‘tkazmaslik holatiga 
keltiradi. Ikki fazali va uch fazali ko‘piklar tizimini qo‘llanishini o‘rganish va 
tadqiqot qilish masalasini ilmiy asoslash zarur hisoblanadi.
5. Geologik murakkab sharoitdagi anomal past bosimli qatlam sharoitida 
mahsuldor qatlamlarni ochish juda qiyindir. Anomal past bosimli qatlam– 
sharoitida mahsuldor qatlamlarni ochishda qo‘llaniladigan ko‘pikli va aeratsiyali, 
uglevodorod asosli yengillashtirilgan emulsiyalarni qo‘llanilish texnologiyasi 
ishlab chiqiladi va tarkibi asoslanadi, samaradorligiga baho beriladi. Burg‘ilab 
tugatilgan quduqlardan oqim chaqirishda qo‘llaniladigan usullar va mahsuldor 
qatlamni ochishdagi rejim ta’minlanmaganda va debitni kuchaytirishda 
muammolar paydo bo‘lgan. Buning asosiy sabablariga depressiya kattaligini va 
burg‘ilash aralashmasining tarkibi noto‘g‘ri tanlangan bo‘ladi. Bunday omillarga 
dissertatsiya ishida baho beriladi.
6. Mahsuldor qatlamni sifatli ochilishi va debit beruvchanlik ko‘rsatgichiga 
ta’sir etuvchi omillarga baho berishda quduq atrofi zonasidagi filtratsiya xossasini 
boshqarish usullarini tanlanishiga va oqimni chaqirish usullarining qo‘llanilish 
tartibi masalasi ham dissertatsiya ishida ko‘rib chiqiladi.