Qо‘lyozma huquqi udk 665. 63 Orzuev Shoxrux Nuriddinovich

1.5. Past bosim sharoitida qatlamda quduq tubi atrofiga salbiy ta’sir etuvchi 
holatlarni boshqarish texnologiyasi 
Quduq atrofi zonasida filtratsiya holatini boshqarish – konlarni ishlatish 
samaradorligini oshirishni eng muhim masalalaridan biridir.
Neft konlarini ishlatish jarayonini jadallashtirish va neft qazib olishni 
oshirish uchun potensial imkoniyatlardan foydalanish kerak. 
Neft konlarini ishlatishning so‘nggi bosqichlarda mahsulotlarni suvlangan 
darajasini oshib ketganligi uchun (Kruk, Kukdumaloq, Shimoliy O‘rtabuloq) 
favvora quduqlarini soni tezda kamayib ketdi. Razvedkaviy zahiralar hisobiga neft 
qazib olish ko‘rsatgichlari orqada qolmoqda. Shuning uchun har bir quduqni har 
bir qatlamdan imkoniyat darajasida maksimal foydalanish zarur.
Bu masalalarni yechimini topish uchun quduq tubi atrofidagi qatlamga ta’sir 
etishni texnologik rejimini boshqarish kerak bo‘ladi. Quduq atrofi zonasiga ta’sir 
etish qatlamga ta’sir etish texnologiyasi bilan mos kelib, amalda neftoluvchanlikni 
oshiradi. Samaraga quduq tubi zonasiga maqsadli yo‘naltirilgan ishlov berish, 

---

21 
qatlamga ta’sir etishni gidrodinamik, issiqlik va fizik-kimyoviy usullarini qo‘llash 
kerak. 
Quduq atrofi zonasi va qatlamda quduq oralig‘i qismlari o‘zaro bog‘langan 
va o‘zaro ta’sir etuvchi texnik tabiiy tizim elementlaridan tashkil topgan.
Quduq atrofi zonasini ta’sir etish darajasini va xususiyatlarini bir tizimli 
elementlar sifatida hisobga olish quduqlarni umumiy ishlatish samaradorligini 
oshirishga olib keladi.
Quduqlarni tugallash jarayonida va ishlatish davrida quduq atrofi zonasida 
qatlamni filtratsiya xossasi yomonlashmagan holatida potensial mahsuldorlik 
imkoniyatiga erishish mumkin bo‘lmaydi. Amalda har qanday jarayonni bajarish 
quduqni potensial mahsuldorligini yo‘qolishiga (pasayishiga) olib keladi. Quduq 
tubi zonasidagi qatlamni filtratsiya xossasini (QFX) o‘zgarishiga burg‘ilashda, 
sementlashda, qatlamni teshib ochishda va quduqni ta’mirlashda qatlam 
kollektorlarini ifloslanib beqilib qolishi sabab bo‘ladi.
QFX yomonlashish quduqlarni o‘zlashtirish jarayonida sodir bo‘ladi. Bir 
qator holatlarda bunday ta’sir etish tufayli quduqlardan umuman mahsulot olib 
bo‘lmaydi.
Quduqlarni harakatdagi fondi kam debitli hisoblanadi va mahsuldorlikni 
kuchaytirish uchun suniiy ta’sir etish usullarini qo‘llashni talab qiladi.
Quduq atrofi zonasida filtratsiya xossasini boshqarishda bir nechta usullar va 
texnologiyalar qo‘llanilib ularga ko‘pchiligi quduqdan oqimni chiqarishda va 
keyingi ishlatish bosqichlarida konlarda qo‘llanilgandir. Masalan tuzli kislotali 
ishlov berish, kondensatli yuvish va polimerli ishlov berish texnologiyalari, hamda 
gorizontal quduqlarni va yon stvollarni qirqish texnologiyasi «Sho‘rtanneftgaz» 
USHK va «Muborakneftgaz» USHK ni bir qator konlarida qo‘llanilib kelinmoqda.
Potensial 
boshqarish 
imkoniyatiga 
erishish 
uchun 
birinchidan 
mahsuldorlikni minimal darajada kamayishiga keltirish, ikkinchidan quduq atrofi 
zonasiga suniiy ta’sir etish konni ishlatishni joriy holatidan kelib chiqib 
rejalashtiriladi. Quduq atrofiga zonasiga tuzli kislotali ishlov berishni hisobi va 
texnologiyasini keyingi jarayonlarda ko‘rib chiqamiz. 

---

22