Qishloq xo`jaligi korxonalari faoliyatini rejalashtirish tizimi rejalashtirishning asosiy tamoyillari va usullari

Reja intizomiga to`la rioya qilish va uni operativ nazorat qilish rejalashtirishning muhim tamoyilidir. Rejalarni amalga oshirish jarayonida turli sabablarga ko`ra nomutanosibliklar, reja ko`rsatkichlaridan chetga chiqishlar va belgilangan vazifalarni bajarilmay qolish ehtimollari vujudga kelishi mumkin. Shu tufayli reja ko`rsatkichlarining bajarilishini doimo nazorat qilib borish, yo`l qo`yilgan kamchiliklarni bartaraf etish, zarur ichki rezervlarni qidirib topish va zarur bo`lganda reja ko`rsatkichlariga tuzatishlar kiritib borish talab etiladi.

Qishloq xo`jaligi korxonalari faoliyatini rejalashtirish qoidalar, yo`llari va usullari yig`indisi rejalashtirish uslubiyotini tashkil etadi. Rejalarni tuzishda, balans, variant, me’yoriy-resurs, maqsadli dasturlash hamda iqtisodiy-matematik usullardan keng foydalaniladi. Balans usuli rejalashtirishning eng asosiy usuli bo`lib, нer resurslari, mehnat resurslari, energetik resurslar, material resurslar va moliyaviy resurslar balanslarini tuzish orqali rejaning ayrim bo`limlari va ko`rsatkichlari o`rtasida muvofiqlik hamda muttanosiblik ta’minlanadi.

Variant yoki hisob-konstruktiv usul asosida texnikaviy-iqtisodiy koeffitsшнentlarning, moddiy-pul xarajatlarining, tarmoqlararo va ishlab chiqarish elementlari mutanosibligining turli variantlarini ishlab chiqish yotadi.

Maqsadli dasturlash usuli orqali korxonani rivojlantirishning asosiy vazifasi, maqsadi aniqlanib, uni hal qilishning vositalari va yo`llari ishlab chiqiladi. Bu usul uzoq muddatli istiqbol rejalarni ishlab chiqishda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo`ladi.

Iqtisodiy-matematik usul rejaning eng maqsadga muvofiq (optimal) variantlarini aniqlashda, iqtisodiy, tashkiliy hamda texnik jarayonlarni optimallashtirishda keng foydalaniladi. Masalan, ekin maydonlarini, poda strukturasini hamda mexanizatsiya ishlarini traktor markalari o`rtasida taqsimlashning optimal yo`llarini aniqlashda juda qo`l keladi.