Qirg’iziston respublikasining geografik o’rni, tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari

Yoqilg`i-energetika kompleksi. Sanoatning bu turi birmuncha rivojlangan. U asosan mamlakatda mavjud bo`lgan ko`mir, neft hamda zahirasi uncha katta bo`lmagan tabiiy gaz zamirida rivojlantirilgan. Mamlakat gidroresurslarga boy va uning elektro energetika sanoatida gidravlik elektro stansiyalarning ulushi yil sayin ortib bormoqda. Mamlakatda yiliga 12-13 mlrd. kvt. soat elektro-energiya ishlab chiqariladi. Shuning 3,5-4 mlrd.kvt. soati gidravlik elektro stansiyalar hisobiga to`g`ri keladi. Q`irg`izistonning daryolari MODda yagona energosistemani barpo qilishda munosib rol o`ynashi shubhasizdir. Shuning uchun ham Markazly Osiyoning oliy darajadagi hukumat raxbarlari 1993 yil 4 yanvar kuni Toshkent sharida imzolangan xujjatlarida Qirg`izistonda MOD uchun “Energetika” qo`mitasini tuzishga qaror qildilar. Bu qo`mita yaqin kelajakda MODda yagona energosistemani barpo qilishda muhim rol o`ynaydi. Qirg`iziston elektro energetika sanoatining istiqboli birinchi navbatda uning daryo suvlari resurssidadir.

Misol. Qirg`izistonda Norin uzunligi 616 km, Talas 294, Chu 221, Qoradaryo‚189, Sarijaz 165, Chotqol 144 va boshqa o`nlarcha tog` daryolari katta energetika quvvatiga ega. Bu daryolar gidroresursi elektroenergiya zahiirasi 15 mln. kvt.ga teng. Birgina Norin daryosini tilga olaylik. Unda mamlakatning millioneri-To`xtagul GES ishga tushgan. Uning quvvati 1,2 mln. kvt. Mazkur GES ning ishga tushishi bilan 19,3 mlrd. kubometr suv sig`diradigan Norin suv ombori ham barpo qilindi. Bu narsa mamlakat agrosanoat kompleksining rivojlanishiga ijobiy ta`sir ko`rsatdi.

Metallurgiya kompleksi. Bu kompleks ham mahalliy xom ashyo bazasida rivojlantirilgan. Komplaks surma va simob, oltin va uran, qo`rg`oshin va rux ishlab chiqarishga yaxshi ixtisoslashgan. Qirg`iziston rangli metallurgiya sanoati, ayniqsa tog`-saralash fabrika va kombinatlari, surma ishlab chiqarish, tog`-metallurgiya kombinati, to`liq siklda ishlayotgan Haydarken surma zavodi kompleksning hal qiluvchi sohalaridir. Qirg`iziston rangli metallurgiya sanoatining ayrim tur mahsulotlarini MOD va boshqa davlatlar mashinasozlik korxonalariga, xom ashyo tarzida eksport qiladi.