Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

 
ONA TILI DARSLARIDA DIDAKTIK O`YINLARNI
TASHKIL ETISH METODIKASI 
Darsda turli grammatik va didaktik o`yinlardan foydalanish o`quvchilarda 
tezkorlik, sezgirlik, qat’iyat, qiyinchiliklarni yengish, boshlangan ishini 
oxirigacha yetkazish, o`zaro hurmat, bir-birini tinglash, nutqni rivojlantirish, 
fikrlash doirasini kengaytirish olijanob fazilatlarni shakllantirishga xizmat 
qiladi. Ona tili va adabiyotdan nazariy tushunchalar, ta’rif-qoidalar, mustaqil 
ijodiy ishlar, fikrlab, taqqoslab, guruhlab, umumlashtirib o`rganilsa, mavzularni 
o`zlashtirish ancha oson va qiziqarli kechadi. 
O`yinni sevmaydigan bola yo`q. Shuning uchun 
«Bittami yoki ko`pmi?», 
«Yaxshilar va yomonlar», «Bu so`z bizniki», «Kim topadi?», «Kim biladi?», 
«Sirli xazina», «Tayyormisiz?»
kabi o`yinlarni tashkil etish o`quvchilarning 
fanga qiziqishini oshirib, nutq qobiliyatlarini rivojlantiradi. 
O`quvchini ta`lim jarayonining sub`ektiga aylantirishda ta`limiy o`yinlar 
hal qiluvchi omillar sanaladi. O`zbek tilidan tashkil etiladigan didaktik o`yinlar 
o`quvchini izlanishga, ijodiy faoliyat ko`rsatishga, o`rganilayotgan til 
hodisalarining mohiyatini aniqlab, hukm va xulosalar chiqarishga undaydi. 

---

170 
Ta`limiy o`yinlar har bir o`quvchiga o`zini namoyish etish, o`z fikr – 
mulohazalarini himoya qilish, topshiriqni shavqu - zavq bilan bajarish 
imkoniyatini beradi. Har bir shaxsda tarbiyalanishi zarur bo`lgan ijobiy sifatlar: 
tezkorlik, sezgirlik, topqirlik, xushyorlik, qat`iyatlik, bilimdonlik, mustaqillik,
tadbirkorlik, ijodkorlik kabilar ko`pincha ta`limiy o`yinlar orqali tarkib
toptiriladi. 
Didaktik o`yin texnologiyalari
o`quvchi faoliyatini faollashtirish va 
jadallashtirishga asoslangan. O`quvchi shaxsidagi ijodiy imkoniyatlarni 
ro`yobga chiqarish va rivojlantirishning amaliy yechimlarini aniqlash va amalga 
oshirishda didaktik o`yinlarning ahamiyati katta.
Didaktik o`yinlarning asosiy turlari: intellektual (aqliy) va harakatli hamda 
aralash o`yinlardan iborat. Bu o`yinlarning ishtirokchilarda aqliy, jismoniy, 
axloqiy, psixologik, estetik, badiiy, tadbirkorlik, mehnat va boshqa 
ko`nikmalarni rivojlantiradi. 
Didaktik o`yinlardan ko`zda tutiladigan ta’lim-tarbiyaviy maqsadlar - turli 
o`quv fanlarni sifatli o`rgatish maqsadlariga xizmat qilishi, tahlil qilish, 
mantiqiy fikrlash, tadqiq qilish, hisoblash, o`lchash, yasash, sinash, kuzatish, 
solishtirish, xulosa chiqarish, mustaqil qaror qabul qilish, guruh yoki jamoa 
tarkibida ishlash, axloq-odob o`rgatish, nutq o`stirish, til o`rgatish, yangi 
bilimlar o`rgatish va boshqa faoliyat turlariga yo`naltirilgan.