Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

“Tushunchalar izohi”
tarqatma materiallaridan foydalangan holda 
o`quvchilar bilimini mustahkamlash. 
№
So`zlar, tushunchalar 
Izoh 
1
shakldosh so`zlar 
2
olinma so`zlar 
3
ahil, inoq, totuv 
4
ilmiy atamalar 
5
satil, paqir 
 
“Xalqa” o`yini.
guruhlardan bir yoki ikki nafardan o`quvchilar taklif 
qilinadi. Sinf o`rtasiga qo`yilgan parta yoki hosil qilingan doira atrofiga harflar 
yozilgan qog`ozlar teskari holda qo`yiladi. masalan: sh(shakldosh so`z), 
m(ma’nodosh so`z), u(uyadosh so`z), a(atama), i(ibora) va b. 

---

167 
O`quvchilar musiqa sadolari ostida doirani aylanadilar, ma’lum bir joyga 
kelganda musiqa to`xtashi bilan o`quvchilar ham to`xtaydilar. har bir o`quvchi 
navbat bilan o`z oldidagi harfni olib tezlikda uchta so`z aytishi talab qilinadi. 
tutilib qolgan yoki javob bera olmagan o`quvchi o`yinni tark etadi. o`yin shu 
tarzda davom etib, oxirgi qolgan o`quvchi g`olib hosiblanadi. 
“Og`zaki nutqni o`stirish” mashqlari.
Sportga oid videolavha namoyish 
qilinadi, ofsayd, penalti, gol va chala atamalarining ma’nolarini izohlash va 
to`g`ri talaffuz qilish talab etiladi. 
ofsayd – 
penalti – 
gol –
chala –
“Saylanma diktanat”.
quyidagi she’r o`qiladi, uning tarkibidagi sheva 
so`zlarini yozib borish va izohlash topshiriladi. 
“Qaysi sheva adabiy tilimizga mos kelar. 
Xalq tilida qaysi biri juda-juda oz kelar?!” 
“Qo`qonda “aqa-baqa”, Toshkentda “votti-votti”. 
Bu qanaqa til o`zi?” – deb o`shqirardi sotti 
Hoy, eshniyoz, ne uchun “pichoq”ni “pakki” deysan? 
Sen o`zing-chi mirgulshan, “tomchi”ni “chakki” deysan? 
Ne ajab Abdurahmon “valish”ni “so`ri” desa. 
Qurbonali baqrayib “qashqir” ni “bo`ri” desa. 
Tosh o`rtaga qo`yib der: mana shu oddiy paqir. 
Agar shu chelak bo`lsa, guvohlaringni chaqir. (Qodir Dehqon) 
She’rdagi sheva oid so`zlari: aqa-baqa, votti-votti, pakki, chakki, valish, 
qashqir, paqir. 
Xullas, bugun ilg`or o`qituvchilar tajribalarini o`rganish uzluksiz jarayonga 
aylanmog`i lozim. Yangi metodikalarni pedagogik texnologiya qonuniyatlariga 
moslashtirish, so`ngra ta’lim fazasiga keng ko`lamda tadbiq etish davlat 
buyurtmasi ekanligini unutmaslik kerak.