“Qayta ta’sir” metodi

“Ha-yo‘q” metodi.
Bu metod oddiy shaklda bo‘lganligi bilan o‘qituvchidan katta
mahorat talab etiladi. Aslida “ha-yo‘q” metodi keng qamrovli bo‘lib,
mavzuning turli belgilarini farqlash, aniqlangan xususiyatlarga ko‘ra
narsalarni guruhlash va maqsadga va o‘ziga xos vaziyatga qarab
tasniflash qobiliyatini rivojlantiradi. Bu nomutanosib faktlarni yagona
fkrga bog‘lash, tizimlashtirish qobiliyatini shakllantiradi.
O‘qituvchi biror narsani (masalan, nutqning bir qismi yoki adabiy
qahramon) to‘ldiradi. O‘quvchilar o‘qituvchiga faqat “ha” va “yo‘q”
javob berishi mumkin bo‘lgan savollarni berishadi. Shunday qilib,
qidiruv maydoni torayib boradi va mustaqil ravishda oshkor qilish
(ochilish) yuzaga keladi. Mahoratli o‘qituvchilar bu metoddan dam olish
daqiqalarida keng foydalanishadi. O‘quvchilarning tasodify savollar
orqali ham ular bilan yaqindan ishlash imkoniyatlari yaratiladi.
Jumladan,
11
Agar men o‘qituvchilarimni maktabdan tashqarida ko‘rsam,
ko‘rinmaslikka harakat qilaman. ______
Dars jarayonida men nimadir gapirsam ularga qiziqarli bo‘lishini
istayman, menga tasanno hissi bilan qarashlarini xohlayman. _____
“Brenrayting” metodi.
Bu metodning qo‘llanishida barcha g‘oya, fkrlar yozma bayon
etiladi. Bu esa o‘z fkr va g‘oyalarini og‘zaki bayon etishga qiynaladigan
ba’zi o‘quvchilar uchun qulaylik yaratadi. O‘quvchilar tomonidan
yozilgan fkr va g‘oyalarning imloviy va uslubiy xatolariga e’tibor
qaratilmaydi hamda yozilgan fkrlar oralarida keyinchalik xayolga
kelgan fkrlarni yozish uchun bo‘sh joylar ham qoldiriladi. O‘quvchilar
o‘z fkrlarini erkin, mustaqil ifoda etish topshiriladi. G‘oyalar tahlili
keyinroq o‘tkaziladi. Bu metoddan foydalanilganda muammoning echish
variantlari imkon qadar ortadi.
Filologiya fanlarida bu metoddan o‘quvchilarning fkrlashi, yozma
savodxonligi, grammatik bilimlari rivojlantiriladi.
“Impuls – plakat” metodi.
Bu metodda ham yozma, ham og‘zaki shaklda topshiriqlar beriladi,
darslarning mustaqkamlash qismiga ko‘proq to‘g‘ri keladi.
“Impuls – plakat” metodini qo‘llashda o‘qituvchi har bir o‘quvchi
uchun vatman varaqlari va markerlar tarqatadi. Stollarning ustiga
oxirigacha etkazilmagan fkrlar yozilgan plakatlar qo‘yilgan:
«Ushbu mavzuda meni hammasidan ko‘proq ...........qiziqtiradi»,
«Men shuni aniqlashtirmoqchi edimki, .........»