Qarshi muhandislik iqtisodiyot

difmanometrik sath o‘lchagichlar 
deb ataladi. 
Suyuqlikning gidrostatik bosimini havo bosimiga o‘zgartiruvchi gidrostatik 
sath o‘lchagich 
pezometrik sath o‘lchagich 
deb ataladi. 
Difmanometr bilan ochiq va yopiq idishlardagi suyuqliklar sathni, ya’ni 
bosim ostidagi, atmosfera yoki siyraklanish sharoitidagi suyuqliklar sathini 
o‘lchash mumkin. Bunday asboblarning ishlash prinsipi ikki suyuqlik ustunining 
gidrostatik bosimlar farqini o‘lchashga, 
ya’ni idishdagi suyuqlik sathiga bog‘liq 
bo‘lgan o‘zgaruvchan suyuqlik ustuni 
bosimini va solishtirish o‘lchovi vazifasini 
bajaruvchi doimiy ustun bo‘yicha bosimlar 
farqini o‘lchashga asoslangan. 26.1-rasmda 
ochiq 
idishdagi 
suyuqlik 
sathni 
difmanometr 
bilan 
o‘lchash 
sxemasi 
ko‘rsatilgan. 1 difmanometrning ikkala 
impulsli naychasi nazorat suyuqlik (agar u 
agressiv 
bo‘lmasa) 
bilan 
to‘ldiriladi. 
Difmanometr sezgir elementiga ta’sir 
etadigan Р
1
va Р
2
bosimlar farqini o‘lchaydi. 
Shu bosimlar uchun (26.1) tenglamaga mos 
26.1 – rasm.Ochiq idishda suyuqlik sathini 
difmanometr bilan o‘lchash sxemasi 

---

134 
ravishda quyidagi ifodalarni yozish mumkin: 
P
1
=(H+h
1
)∙ρ
1
∙g; 
P
2
=h
2
∙ρ
2
∙g.
(26.2) 
Shunday qilib, difmanometr idish 2 dagi nazorat qilinadigan suyuqlik sath Н 
orqali ifodalanadigan bosimlar farqini o‘lchaydi: 
∆P=P
1
-P
2
=(H+h
1
)∙ρ
1
∙g-h
2
∙ρ
2
∙g. (26.3) 
Agar ikkala impulsli naychadagi suyuklik zichligi 
р
1
va
р
2 
bir xil bo‘lsa va h
1
= h
2
bo‘lsa, u holda 
∆P=H∙ρ∙g , (26.4) 
bu yerda, 
ρ=ρ
1=
ρ
2.
(26.3) va (26.4) lardan ko‘rinadiki, difmanometrik sath o‘lchagichining 
ko‘rsatishi nazorat qilinayotgan muhitning zichligi o‘zgarishi bilan o‘zgaradi. Agar 
impulsli naychalarda 
1

va
2

zichliklar ayirmasi mavjud bo‘lsa, kursatishlarda ham 
xatolik paydo bo‘ladi (shu xatolikni yo‘qotish uchun impulsli naychalar yonma-
yon yotqaziladi). Nihoyat, (26.4) ifoda «manfiy» impul’sli naychada («—» belgi 
bilan belgilangan) suyuqlik sathi nazorat 
qilinayotgan sath 
Н o‘zgarishi bilan 
o‘zgarmagan holdagina o‘rinli. 
Buni ta’minlash uchun shu impulsli 
naychada muvozanatlashtiruvchi idish 3 
o‘rnatiladi. Idish va impulsli naycha sath 
o‘lchagich shkalasining boshlang‘ich belgisi 
deb qabul qilingan 00 sathigacha suyuqlik 
bilan to‘ldiriladi. 
26.2-rasmdabosim ostida (berk idishlarda) 
suyuqlik sathini difmanometr bilan o‘lchash 
sxemasi 
ko‘rsatilgan. 
Muvozanatlashtiruvchi idish 4 idishning 
havoli (bug‘li) bo‘shlig‘i 3 ga ulanadi va 
maksimal 
sathda 
o‘rnatiladi. 
Impulsli 
naycha 2 idishning suyuqlikli bo‘shlig‘iga 
bevosita ulanadi. Difmanometr 1 bilan 
o‘lchanadigan bosimlar farqi ∆Р uchun 
ifoda 
difmanometrning 
musbatli 
Р
1
va 
manfiyli Р
2
kameralarida hosil qilinadigan bosimlar opqali osongina topilishi 
mumkin: 
P
1
=(h+h
0
)∙ρ
1
∙g , (26.5) 
26.2 – rasm.Bosim ostida (berk