Qarshi muhandislik iqtisodiyot

botishli silindrik qalqovich 
siljishining sxemasi 

---

131 
(25.9) ifodadan ko‘rinib turibdiki, konkret sath o‘lchagichdan foydalanganda 
qo‘shimcha xatoliklar ushbu С, Ғ, 
ρ
c
-
ρ
г
kattaliklarning o‘zgarishi hisobiga paydo 
bo‘lishi mumkin. Shu kattaliklarning o‘zgarishiga idishdagi harorat va bosimning 
o‘zgarishi sabab bo‘ladi, bu yerda, 
ρ
c
-
ρ
г
ayirmaning o‘zgarishidan hosil bo‘ladigan 
xatolik eng katta bo‘ladi 
25.4–rasmda 
davriy 
cho‘kadigan 
qalqovichli 
sath 
o‘lchagichning 
sxemasi 
ko‘rsatilgan. 
Bu 
asbob 
ko‘rsatishlarni pnevmatik usulda 
masofaga uzatadi. Qalqovich 1 
torsionli 
naycha 
3 
uchiga 
o‘rnatilgan richag 2 ga osilgan. 
Qalqovich o‘z og‘irligi bilan 
torsionli 
naycha 
va 
uning 
ichidagi po‘lat sterjen 4 ni 
buradi, burilish burchagi sath 
o‘zgarganda 
qalqovichning 
o‘zgaradigan og‘irlik kuchiga 
mutanosib. Qalqovich shunday 
og‘irlikka egaki, u suyuqlikka 
batamom cho‘kkanda, qalqib chiqmaydi. Sterjen 4 ning bo‘sh uchida 
pnevmoqurilma 7 ning zaslonkasi (to‘siq) 5 mahkamlangan. Torsionli naychaning 
sterjeni burilganda to‘siq soplo 6 ga nisbatan shu burilish burchagiga teng 
burchakka siljiydi. Pnevmoqurilma 7 to‘siqning burchakli siljishini ikkilamchi 
asbob 8 orqali o‘lchanadigan bosimning mutanosib o‘zgarishiga aylantiradi. Bosim 
o‘lchaydigan asbobning shkalasi 8 sath birligida darajalangan. 
Suyuqlik sathni masofadan o‘lchash uchun kuch kompensatsiyasi prinsipiga 
asoslangan, o‘zgarmas tokning 0—5 va 0—20 mA unifikatsiyalangan chiqish 
signaliga (UB-E rusumli) yoki 20...100 kPa havo bosimiga mo‘ljallangan (UB-P 
rusumli) qalqovichli sath o‘lchagichlari qo‘llaniladi va qalqovichli sath 
o‘lchagichlarining o‘lchov chegarasi ushbu qatordan tanlanadi: 0—0,25; 0,4; 0,6; 
1,6; 2,5; 4,0; 6,0; 10,0; 16,0 va 20 m. Aniqlik sinfi 0,6; 1,0; 1,6 va 2,5 bo‘lishi 
mumkin. Hisob- kitob operatsiyalari uchun sath o‘lchagichlari asosiy xatoliklari 
±1,0 dan 10,0 mm gacha bo‘ladigan qilib tayyorlanadi. 
Agressiv suyuqliklar sathni o‘lchashda qalqovich korroziyaga bardosh 
materialdan tayyorlanadi. 
25.4– rasm
.