Qarshi muhandislik iqtisodiyot

2. Sath o‘lchashning vizual vositalari.
 
Shuni alohida ta’kidlash mumkinki, mazkur o‘lchash vositalariga o‘lchov 
chizg‘ichlari, reykalar, lotli ruletkalar (silindirik sterokenli) va sath o‘lchovchi 
shishalar (oxirgisi ko‘roq qo‘llaniladi) kiradi. Sathni sath o‘lchovchi shishalar 
yordamida o‘lchash tutash idishlar qonuniga asoslangan. 
Sath o‘lchagich shishaning prinsipial 
sxemasini ko‘rib chiqamiz (eng keng 
tarqalgani sababli). Sxema 24.1 – rasmda 
keltirilgan. Ko‘rsatkich shisha 1 armatura 
yordamida idishning pastki va ustki 
qismlari bilan birlashtiriadi. 1 trubkadagi 
suyuqlik meniskining holatini kuzatib 
idishdagi suyuqlik sathining holati haqida 
fikr yuritiladi. Rezervuardagi va shisha 
trubka (nay) dagi suyuqlik teyaturalari 
farqiga 
bog‘liq 
bo‘lgan 
qo‘shimcha 
xatolikni bartaraf etish uchun o‘lchashdan 
avval sath o‘lchagich shishalar yuviladi. 
Bu vazifani ventil 2 bajaradi. Mexanik 
mustahkamligi past bo‘lgani sababli sath 
o‘lchagich shishalarni uzunligi 0.5 m ortiq 
bo‘lmaydi.
Shuning uchun, rezervuarlarda sathni o‘lchash uchun ular bir – birini 
to‘ldirib maqsadida bir nechta sath o‘lchagich shishalar o‘rnatiladi. Sath o‘lchagich 
shishalar 3 MPa bosimgacha va 300 
0
С haroratgacha qo‘llaniladi. Sathni sath 
o‘lchagich shishalar bilan o‘lchashning absalyut xatosi ±(1 – 2) mm. 
Qoida bo‘yicha qayerda inson kuzatiyotgan qurilmalarda qo‘llaniladi. Yana 
bir qator texnik chegarashlar bor. Sarfo‘lchagich shishalar 3Mpa gacha va 300° 
gacha haroratlarda qo‘llaniladi. 
24.1– rasm. Texnologik 
apparatlarda ko‘rsatkich shishalarni 
o‘rnatish sxemasi. 

---

128 
25-MAVZU.QALQOVICHLI SATH O‘LCHASH VOSITALARI. BUYEKLI