Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Kondensator va sovutkichlar
Kimyo va neftni qayta ishlash zavodlarida turli konstruksiyalardagi 
muzlatgichlar va kondensatorlar qо‘llaniladi. Qobiq-trubali kondensatorlar va 
muzlatgichlarni ta’mirlash va montaj qilish, shunga о‘xshash issiqlik 
almashinish qurilmalarini ta’mirlash va montaj qilishdan sira farq qilmaydi. 
Muzlatkichlar kondensatorlardan faqatgina trubalarni zmeyeviklarga birikishi 
sxemasi bilan va zmeyeviklarni truba quvurlariga ulash usullari bilan farq 
qiladi. Ularning ta’mirlanishi va montaji о‘xshashdir. Quyida yuvilib turuvchi 
issiqlik almashinish qurilmalarining keng tarqalganlari kо‘rib chiqilgan. 
Kо‘pgina kondensatorlar metollokonstruksiyalar yoki temir-beton 
pastomentlarda joylashtiriladi. Muzlatgichlarni kо‘pincha yer borobarida 
jylashtiriladi. Neftni qayta ishlash qurilmalarida, odatda ularni kondensatlar 
uchun pastomentlar ostiga о‘rnatiladi. 
Yuvilib turuvchi issiqlik almashinish qurilmalari. 
Yuvilib turuvchi 
issiqlik almashinish qurilmalarini kо‘llashni asosan, ularni trubalarining tashqi 
yuzalarini havo kislorodi ta’sirida intensiv karroziyalanishi uchungina 
chegaralab qо‘yilgandir. Ayniqsa, pо‘lat trubalar tez ishdan chiqadi. 
Yuvilib turuvchi issiqlik almashinish qurilmalarini ta’mirlash va montaj 
qilish nisbatan sodda. Montaj maydonida yig‘ilgan zmeyeviklarni kran 
yordamida fundament yoki postamentga о‘rnatiladi. Zmeyeviklarning umumiy 
balandligi juda katta bо‘lganda, ularning barqarorligi, poydevorga panjalari 

---

105 
bilan mahkamlangan metall karkaslari (ustunlari) orqali amalga oshiriladi. 
Zmeyeviklar ustiga truba yuzasi bо‘ylab, suvni taqsimlash uchun tarnovlar 
montaj qilinadi. Tarnovlarning gorizontalligi satx bо‘yicha va ularga sinash 
uchun suv quyish yо‘li bilan tekshiriladi.
Agar bu qurilmalarni basseyn va gradirnya yig‘ma kompleksida montaj 
qilinsa, ularning montaj qilish ketma-ketligi quyidagicha bо‘ladi: basseyn – 
sovutkich - gradirnY. 
Trubalarni almashtirishdagi qiyinchilik shundaki, karoziyaga uchragan 
boltlar ajratib olinmaydi; ularni zubilo va tokqaychilar yorib olinadi. 
Kuchli agressiv muhitni sovitish uchun ATM-1 markali antegmit (issiqlik 
о‘tkazuvchi material bо‘lib, grafit va fenolformaldegid smolasidan iborat) dan 
yasalgan trubali sovutkichlari qо‘llaniladi. Antegmitdan tayyorlangan detallarni 
arzamit surtma moyi bilan birlashtirilib, keyin kiritiladi. Sovutkich ostiga suvni 
yig‘ish uchun poddon о‘rnatiladi. Muzlatgichning yon tomonlarini, truba 
ostidan suvni shamol olib ketishini oldini olish maqsadidi, yassi shitlar bilan 
yopiladi.