Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

4-rasm. Issiqlik almashinish qurilmalari uchun kesish kallagi. 
1-keskich; 2- shpindel; 3- uzatkich. 
Umumiy holda anchadan beri ishlayotgan issiqlik almashinish qurilmalar 
trubalarida bir necha nuqsonlarni aniqlash, barcha trubalarning ishdan 
chiqqanligi ehtimolini kо‘rsatadi. Bunga sabab ularning hammasi ham bir xil 
sharoitda ishlaganliklaridir. Shuning uchun yemirilgan trubalarni yopib qо‘yish 
orqali issiqlik almashinish qurilmalarini yaqin kapital yoki о‘rta 

---

101 
ta’mirlashgacha ekspluatatsion yaroqliligini saqlab turish mumkin. Ta’mirlash 
vaqtida esa, issiqlik almashinish qurilma yoki trubalar bog‘lami butkul yangisi 
bilan almashtiriladi. 
Konstruksion yechimlarga qarab, truba uchlarining truba panjalari bilan 
zich bо‘lmagan birikishida qо‘shimcha elektr payvandlab yoki qо‘shimcha 
juvalab qо‘yiladi. Payvandlanayotgan uchastkalar metall shyotkalar bilan 
tozalanadi, aniqlangan yoriq zubilo bilan uzib tashlanadi. Elektrod diametri, 
sifati, shuningdek, payvandlash choki kattaligi katta ahamiyatga ega. 
Qо‘shimcha jadvallash ham yuqori malaka talab etadi. Haddan tashqari 
jadvallash ham birikmalarni ishdan chiqarib qо‘yishi mumkin. Bitta yo ikkita 
qо‘shimcha jadvallash natija bermayotgan bо‘lsa, trubalarni har ikki tomonidan 
truba panjarasi yon yuzalari payvandlab tashlanadi. Bunday hollarda 
payvandlashdan keyin yonma-yon turgan truba uchlarini payvandlash vaqtida 
qizib ketish ta’sirini yuqotish maqsidida qо‘shimcha jadvallanadi. 
Qobiqning yemirilgan uchastkalarini gidravlik bosim bilan tekshirish 
yordamida yoki ultratovushli defektoskop yordamida topiladi. Shubhali 
uchastkalarni, qoldiq qalinliklarni oddiy о‘lchov asboblarida (shtangensirkul, 
chizg‘ich va h.) о‘lchash maqsadida parmalanadi. Kopusni ta’mirlashda uning 
tashqi yuzasiga qobiq qaysi pо‘lat tunikasidan tayyorlangan bо‘lsa, о‘sha 
markadagi pо‘latdan yasalgan latkalar qoplab ta’mirlanadi. Yamoqlar ustma-ust 
qilib payvandlanadi. Qobiqning shikastlangan uchastkasini keyinchalik latkani 
tutash choki bilan payvandlash maqsadida gazkeskich bilan kesib bо‘lmaydi: 
gazkeskich yonma-yon turgan trubani shikastlashi mumkin. Bundan tashqari 
latkani tutashtiruchi payvandga moslash juda mushkul. Qoplanayotgan latka 
о‘lchamlari birinchidan, yemirilgan uchastkani butkul qoplashi kerak, 
ikkinchidan, payvandlash qobiq uchastkasiga yetarli qalinlikda tо‘g‘ri kelishi 
kerak. Qobiqni ta’mirlashning yuqorida qayd etilgan usuli yuqori bosimda 
ishlovchi qurilmalarni nazorat qilish agentligi talablariga javob bermaydi.