Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Havo bilan sovitiladigan kondensator - sovutkichlar. 
Bu turdagi 
sovutkichlar keng tarqalmokda. Ularni montaj kilish va ta’mirlash nisbatan 
sodda va ortiqcha sarf talab qilmaydi. 
Qurilmalar tayyorlovchi zavod tomonidan kontrol yig‘ishdan sо‘ng, 
qismlarga ajratilgan holda yuboriladi. Shuning uchun montaj vaqtida, qoidasi 
bо‘yicha moslash shart emas. Tayyor poydevorga avval kran yordamida 
elektrodvigateli burchak reduktori о‘rnatiladi. Bunda elektrodvigatel reduktori 
va rotorli vallarning markazlashuvi aniq bо‘lishiga alohida e’tibor beriladi. 
Reduktorning chiqish о‘qi qat’iy vertikalligini poydevor va mahkamlashning 
barcha boltlarini oxirigacha tortib bog‘lamdan sо‘ng tekshiriladi. Valga 
ventilyator g‘ildiragi о‘rnatilib, mahkamlanadi. Sо‘ngra metallokonstruksiyalar 
montaj qilinadi, poydevorga boltlari bilan mahkamlanadigan ustun panjaralari 
montaj qilinadi. Metallokonstruksiyalarning yuqorigi tayanch tо‘sinlarini 
gorizantalligi tekshiriladi, ularga qurilmalarning seksiyalari taxlangan bо‘ladi. 
Seksiyaning qiya joylashgan holatida, bundan tashqari yuqorigi va quyi 
tо‘sinlarning eng yuqori belgilari о‘rnatiladi. 
Bir necha qismlardan iborat bо‘lgan ventilyator qobig‘ini, kо‘tarilgunga 
qadar yerda yig‘iladi, sо‘ngra metallokonstruksiyalarga panjalari bilan 
о‘rnatiladi va unga boltlar bilan qattiq mahkamlanadi. 
Yig‘ishning oxirgi etaplari - qurilmaning truba seksiyalarini о‘rnatish, 
ularni trubalar bilan bog‘lash, yuqorigi nuqsonlarni о‘rnatish, havoni 
namlagichlar va boshqa detallar о‘rnatiladi. 
Montaj tugagandan sо‘ng, trubali seksiyalarni, ularni bog‘lovchi truba 
quvurlari bosim ostidagi suv bilan tekshiriladi, ventilyator esa, turli aylanish 
tezliklarida va karraklarning burchaklari turlicha bо‘lganda sinaladi. 
Havo bilan sovitiladigan kondensatorlar quyidagi hollarda ta’mirlanadi: 
truba seksiyalari ishdan chiqqanda, (bu muhitning seksiyadan chiqib ketishi 
bilan aniqlanadi); yuritmaning ventilyator g‘ildiragi reduktorning nosozligi; 
tо‘qilgan muhofazalovchi setkaning yirtilishi. 

---

106 
Qovurg‘alangan trubalarning nuqsonli seksiyalari sozlanganlariga 
almashtiriladi yoki vaqtincha planli ta’mirlashga tо‘xtatilgunga qadar, 
kollektorlardan yopib (uzib) qо‘yiladi. Zaxira seksiyalari bо‘lmagan hollarda 
olib kuyilgan seksiyadagi yemirilgan trubalar har ikki tomondan konussimon 
metall tiqinlar bilan yopib qо‘yiladi, sо‘ngra seksiyani yarim marotaba ishchi 
bosimda bosim bilan tekshiriladi. 
Ishdan chiqqan muhofazalovchi setkani havo oqimi parraklarda va seksiya 
qovurg‘alangan trubalar yuzalarida tasodifan bо‘lishi mumkin bо‘lgan qattiq 
zarrachalar bilan zararlanmasligi uchun ta’mirlanadi. Shuningdek, xizmat 
personalining xavfsizligini ta’minlaydi. 
Ichki yuzalar tez-tez tozalanadi, zarurat tug‘ilganda ular suv bilan yuviladi 
yoki kimyoviy tozalashga yuboriladi. Mexanik tozalash ham bundan mustasno 
emas. Tashqi yuzalarni chiqindilardan kuchli siqilgan havo oqimi bilan yoki 
mayda qumdan iborat suv oqimi yordamida tozalanadi. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1.
Neft va gazni qayta ishlash texnologiyasida qanday maqsadlarni 
amalga oshirish uchun issiqlik almashinish uskunalari ishlatiladi? 
2.
Issiqlik tashuvchi agentlar qatoriga nimalar kiradi va ularning 
xossalariga qanday talablar qo‘yiladi? 
3.
Ish prinsipiga va ishlatish maqsadiga ko‘ra issiqlik almashinish 
uskunalari necha turga bo‘linadi? 
4.
Yuzali issiqlik almashinish uskunalari necha xil bo‘ladi va ulardan 
sanoatda eng ko‘p tarqalganlari qatoriga qaysilarini kiritish mumkin? 

---

107