Qarshi kurashning


Hozirgi davrda mintaqa xalqlari hayoti va kishilaming ma’naviy-



Download 4,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/114
Sana15.07.2022
Hajmi4,43 Mb.
#802293
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   114
Bog'liq
86. Diniy ekstremizm vа terrorizmga qarshi kurashning ma’naviy-ma’rifiy asoslari

Hozirgi davrda mintaqa xalqlari hayoti va kishilaming ma’naviy-
axloqiy qarashlari shakllanishida islom dinining o‘mi va ahamiyatining

o‘sishi. 
XIX asrning dastlabki yillaridan islom dini tarqalgan mamlakatlar 

ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotida katta tarixiy o‘zgarishlar yuz bera boshladi. 
I Yuzaga kelayotgan yangi sharoitga diniy-falsafiy, huquqiy m e’yorlaming 

XIX asr yarmidan boshlangan moslashuvi fanda «islomiy islohotlar» («islom 
modernizmi») nomini oldi. Bu jarayon hanuz davom etmoqda.
IS Manoqib - biror avliyo y o k i buyuk shaxsning ijo b iy xislatlari haqidagi qissalar
to ‘piam i.
35


XX asrga kelib dunyoda islom omilining ta ’siri kuchaydi. Bunga 
sabab qilib, bir tom ondan, dunyoda bu dinga e’tiqod qiluvchilarning 
soni ko'payib borayotgani, ikkinchi tomondan, turli rasmiy va norasmiy 
islomiy tashkilotlar faoliyatining kuchayishi ko‘rsatiladi. Ushbu jarayon 
XIX asroxirlarida islom olamida faollashgan diniy islohotchilik harakatlari 
bilan bog‘liqdir. XX asr oxiri — XXI asr boshida bu harakatlar turli 
ko‘rinishda davom etdi.
XIX asrning boshlarida Misrda boshlangan mustamlakachilikka qarshi 
g‘oyaviy kurash panarabizm (arab birligi) g'oyasini keltirib chiqardi. 
XIX asrning ikkinchi yarmida esa bu g‘oya Jamoliddin al-Afg‘oniy (1839— 
1897) ilgari surgan panislomizm bilan almashdi.
XX asrdan boshlab ko‘pgina m usulm on mamlakatlarda yangi tijo- 
rat, jinoyat va fuqarolik kodekslari joriy qilindi. Faqat nikoh, ajralish, 
meros masalalari shar’iy yo‘l bilan hal qilinar edi.
XIX asr oxirlari va XX asr boshlariga kelib, Janubi-Sharqiy Osiyoda, 
xususan, Singapur, Malayziya va Indoneziyada islom islohotchilik 
harakatlari jonlana boshladi. Ular, asosan, islomni zamonaviy fan- 
texnika yutuqlariga mos ravishda qayta ko‘rib chiqish, diniy e’tiqodga oid 
asarlar faqat arab tilida emas, balki mahalliy tillarda ham bo ‘lishi 
lozimligiga ko‘proq e ’tiborni qaratdilar.
. XX asrning oxiri diniy qadriyatlarning uyg‘onishi, diniy m a’naviyatga 
qaytish davri bo‘ldi. 1970-1990-yillarda dunyoda yuz bergan hodisalar 
ommaviy axborot vositalarida «islom uyg'onishi», «qayta islomlashish», 
«islom fenomeni» kabi shov-shuvli xabarlarning tarqalishiga sabab bo‘ldi. 
Jahon jamoatchiligi bu jarayonlarga katta qiziqish bilan qarash bilan 
birga diniy ekstremizm va fundamentalizm kabi salbiy hodisalarni katta 
xavotir bilan kuzatmoqda.
Markaziy Osiyo mintaqasida diniy e ’tiqod bilan bog‘liq har qanday 
m uam m o nihoyatda nozikdir. Chunki bu m intaqada dinning chuqur 
tarixiy ildizlari m avjud. M uayyan kuch lar hozirgi kunda diniy 
qadriyatlardan, islomni qayta tiklash shioridan foydalanishga harakat 
qilmoqdalar.
So‘nggi o‘n yilliklar mobaynida dunyoda din omilining faollashuvi 
sovetlardan keyingi makonda ham o ‘z aksini topdi. Ma’muriy-buyruqbozlik 
tizimi hukmronlik qilgan sobiq sho'ro tuzumida ham diniy hayot hech 
qachon to‘xtab qolgan emas. U o ‘ziga xos shaklu shamoyil kasb etgan edi, 
xolos. «Biroq 80-yillaming oxiri — 90-yillaming boshlari, bir tomondan, 
jamiyatda dinning mavqeyi qayta tiklangan, ikkinchi tomondan esa, ana shu 
asosda mojarolar chiqishi uchun sabablar shakllangan davr bo‘ldi»19
XX asr oxiriga kelib sotsialistik va kapitalistik tuzum lar orasidagi 
raqobat barham topganidan so'ng dunyodagi diniy holat ham o'zgardi.

Download 4,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish