Qamariddin usmonov o‘zbekiston tarixi milliy istiqlol davri

12- §. O‘zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o‘tish yo‘li,
huquqiy asoslari va bozor infratuzilmasining  yaratilishi
Bozor iqtisodiyoti tovar-pul muno-
sabatlariga asoslangan va ularga xos
iqtisodiy qonunlar asosida ishlaydi-
gan iqtisoddir.
Bozor iqtisodiyoti qadim zamonlardan boshlab ming yillar
davomida shakllanib, takomillashib kelmoqda. Iqtisodiy taraqqi-
yotda bozor munosabatlari ikki xil shaklda namoyon bo‘ldi.
Birinchisi,
 tartibsiz, stixiyali faoliyat yurituvchi bozor iqtisodi-
yoti. Bunda ishlab chiqaruvchilar va iste’molchilar tarqoq, o‘zi-
bo‘larchilik asosida, maqsadi va harakati oldindan kelishilmagan
holda faoliyat yuritadilar.
Ikkinchisi,
 davlat, iqtisodiy qonunlar va iqtisodiy vositalar
bilan tartibga solinadigan, boshqariladigan bozor iqtisodiyoti.
Uning xususiyatlari:
— tovar ishlab chiqaruvchilar iqtisodiy erkin bo‘ladilar;
— kishilar mulk egasi bo‘ladi, o‘zi ishlab chiqargan mahsu-
lot egasi bo‘lib, uni o‘zi xohlaganicha sotishi va sotmay turishi
m u m k i n ;
— tovar oldi-sottisi sotuvchi bilan xaridorning erkin va ixti-
yoriy munosabatiga asoslanadi;
— tovar ishlab chiqaruvchilar bozorda erkin raqobatda
bo‘ladilar;
— bozorda ishlab chiqaruvchi emas, iste’molchi o‘z shartini
qo‘yadi, chunki pul uning qo‘lida bo‘ladi;
— bozorda nimaga talab oshsa, shu narsani ishlab chiqarish
foydali bo‘ladi;
— jamiyat a’zolari o‘z  daromadiga ko‘ra tabaqalanadi.
 Jahon tarixi tajribasi guvohlik beradiki, insoniyat birdaniga
tartibga solinuvchi bozor iqtisodiyotini yaratolmagan, necha
ming yillar davomida stixiyali bozor iqtisodiyoti sharoitida
yashab, vaqt-vaqti bilan iqtisodiy larzalarni, chuqur iqtisodiy
inqirozlarni boshidan kechirgan. XX asrda jahon sivilizatsiyasi
insoniyat manfaatlari yo‘lida yanada jadal taraqqiy etdi. Bu jara-
yon iqtisodiy tafakkurga ijobiy ta’sir etib, tartibga solinuvchi bo-