Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 26 - 
- 26 - 
34. Mexanik energiya va ish orasidagi bog‘lanish 
Turli energiyalarning o‘zgarishi bajarilgan ishga teng bo‘ladi: 
E
2
–E
1
=Δ
E=A 
1. Kinetik energiyaning o‘zgarishi: 
(
)
2
m
2
m
2
m
a
2
ma
FS
A
2
o
2
2
o
2
2
o
2
u
-
u
=
u
-
u
=
u
-
u
=
=
2. Deformatsiyalanayotgan jismning potensial energiyasi: 
k
2
F
2
kx
2
Fx
E
;
E
E
E
A
2
2
p
2
p
1
p
p
=
=
=
-
=
D
-
=
3. Yuqoriga yoki pastga tezlanish bilan harakatlanayotgan jism 
uchun havoning qarshiligini yengishda bajarilgan ish: 
(
)
2
m
mgh
h
S
2
m
mgh
h
a
g
m
h
F
A
2
2
q
u
-
=
×
u
-
=
-
=
×
=
(
)
(
)
2
1
2
2
1
2
2
2
m
h
h
mg
A
;
2
m
mgh
A
u
-
u
-
-
=
u
-
=
4. Qiya tekislikda tezlanish bilan harakatlanayotgan jism uchun 
ishqalanish kuchini yengishda bajarilgan ish: 
2
m
mgh
A
2
u
-
=
5. Jism qiya tekislikdan tushib yana qaytib chiqsa, bajarilgan ish 
quyidagicha: 
A=2mgh 
STATIKA 
35. Jismlarning muvozanatda bo‘lish sharti. Kuch momenti. 
Kuch yelkasi. Massa (og‘irlik) markazi. Qattiq jismning 
muvozanat turlari 
Statika grekcha “statos” so‘zidan olingan bo‘lib qo‘zg‘almas degan 
ma’noni bildiradi. 
Statika jismlarning muvozanatda bo‘lish shartlarini o‘rganadi. Bu 
shartlarni o‘rganish uchun jismlar 2 turga bo‘linadi. 
1. Aylanish o‘qiga ega bo‘lmagan jismlar: 
2
F
r
1
F
r
1
F
r
2
F
r
a) b) 
2. Aylanish o‘qiga ega bo‘lgan jismlar: 
Aylanish o‘qiga ega bo‘lgan har qanday jism 
richak
deyiladi. 
Richaklar 2 xil: bir moddali va turli moddali bo‘ladi.