Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

aylanma 
harakat
deyiladi. 
Aylanma harakatni harakterlovchi kattaliklar: 
1. Moddiy nuqtaning boshlang‘ich vaziyatidagi radius vektori bilan 
oxirgi vaziyatidagi radius vektori orasidagi burchak 
burilish 
burchagi
yoki 
burchakli ko‘chish
deyiladi. 
A
B
φ
Moddiy nuqta aylana bo‘ylab 1 
marta to‘liq aylangan bo‘lsa, 
φ
=360º=2
π
rad 
j
×
=
p
=
j
r
(
r
R
S
;
N
2
Burilish burchagi
yoki 
burchakli ko‘chish
vektor kattalik bo‘lib, 
j
r
harfi bilan belgilanadi. [
φ
]=1 rad (radian) yoki (gradus) 
Aylanishlar soni
skalyar kattalik bo‘lib, N harfi bilan belgilanadi. 
[N]=1 ta 
2. Burchakli ko‘chishni vaqtga nisbati 
burchakli tezlik
deyiladi. 
t
j
=
w
r
r
Burchakli tezlik
vektor kattalik bo‘lib, 
w
r
harfi bilan belgilanadi. 
[ω
]=1 rad/s=1 s
–1
ω
– burchakli tezlik, aylanish tezligi, siklik chastota, aylanish 
chastotasi, doiraviy chastota ham deb ataladi. 
3. Moddiy nuqtaning bir marta to‘liq aylanishi uchun ketgan vaqti 
aylanish davri
deyiladi. 
N
t
T
=
Aylanish davri
skalyar kattalik bo‘lib, T harfi bilan belgilanadi. 
[T]=1 s 
4. Moddiy nuqtaning vaqt birligida aylanishlar soni