Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

fotoluminessensiya
hodisasiga asoslangan. 
Yorug‘lik energiyasini elektr energiyasiga aylantiruvchi asbobga 
fotoelement
deyiladi. 
Fotoplastinka (fotoplyonka) ning qorayish darajasi yorug‘lik 
kvantlari energiyasiga bog‘liq emas. U yorug‘lik intensivligiga, 
fotoplastinkani yoritib turish vaqtiga va fotoplastinka turiga bog‘liq. 
Issiqlik nurlanishining quvvatini o‘lchaydigan asbob – 
Bolometr

---

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 91 - 
- 91 - 
ATOM, YADRO FIZIKASI 
129. Atomning planetar modeli. Bor postulatlari 
Rezerford 1899 – yil 
α
– nurlar musbat zaryadli zarrachalar oqimi 
ekanini isbotladi. 
α
– zarralarning yupqa moddalarda sochilishi 
orqali atomning yadro modelini tajriba yordamida kashf etdi. 
Atom deyarli shu molekula atomining butun massasini egallovchi 
yadrodan iborat bo‘lib, yadroning ichida musbat zaryadlangan 
protonlar, zaryadsiz neytronlar va yadro qobig‘ida harakatlanuvchi 
elektronlardan iborat bo‘ladi. 
î
í
ì
×
=
×
-
=
î
í
ì
×
=
=
î
í
ì
×
=
×
=
-
-
-
-
-
kg
10
1095
,
9
m
C
10
6021
,
1
e
kg
10
6748
,
1
m
0
q
kg
10
6726
,
1
m
C
10
6021
,
1
q
31
e
19
27
n
n
27
p
19
p
Yadro zaryadi: 
q=Z·|e| 
Z – protonlar soni 
Yadrodagi musbat zaryadlangan protonlar soni bilan manfiy 
zaryadlangan elektronlar soni teng bo‘lgani uchun atom zaryadsiz 
hisoblanadi. 
Yadro bilan uning qobig‘i atrofida harakatlanuvchi elektronlar 
orasida quyidagicha o‘zaro ta’sir kuchlari mavjud. 
( )
R
m
k
e
R
q
q
k
F
R
m
F
e
2
e
y
2
e
=
u
=
ï
î
ï
í
ì
=
u
=
Atom o‘lchami: 10
–10
m 
Yadro o‘lchami: 10
–15
÷10
–14
m