O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA‘LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
“Raqamli elektronika va mikroelektronika” kafedrasi
“Yarimo’tkazgichlarda fotoelektrik va optik hodisalar” fanidan


“Kirishmali fotoo`tkazuvchanlik tavsiflarini o`rganish”
mavzusida kurs ishi
Bajardi:F.I.O
Tekshirdi _____________________________________ ___________
Imzo
Toshkent-2022


O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA‘LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI

Tasdiqlayman
“Raqamli elektronika va
mikroelektronika” kafedra
mudiri prof. X.M.Iliev
2022 yil «___»__________

KURS ISHI
“Yarimo’tkazgichlarda fotoelektrik
va optik hodisalar” fani
Guruh: 163-20 LTO
Talaba: F.I.O
Rahbar: Qurbonova O’g’iloy
TOPSHIRIQ

1. 
   Kurs ishimavzusi : Kirishmali fotoo`tkazuvchanlik tavsiflarini o`rganish
   
2. 
   Dastlabki ma‘lumotlar: kirishmali yutilish, fotoo`tkazuvchanlik.
   
3. 
   Kirish
   
4. 
   Nazariy qism
   
5. 
   Hisoblash tushuntirish yozuvi
   
6. 
   Grafik qismning tarkibi
   
7. 
   Qo’shimcha ma’lumotlar va ko’rsatmalar
   
8. 
   

   1	2	3	4	Ximoya

   Kurs ishini topshirish muddati
   

MUNDARIJA
Kirish………………………………………………………………………….……..4
Asosiy qism.
Fotoo'tkazuvchanlik…………………….……………………………………………..6
Yarimoʼtkazgichda yorugʼlikning har xil intensivligiga mos kelgan qoldiq oʼtkazuvchanliklar ……………………………………………………………….……8
Fotooʼtkazuvchanlikning asosiy tushunchalari………………..…………………..16
Fotoo`tkazuvchanlikning asosiy parametrlari……………………………………...26
Hisobi ………………………………………………………………………………..32
Xulosa……………………………………………………...………………………...33
Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………………………35

KIRISH
Fotoo'tkazuvchanlik
Fotoo‘tkazuvchanlik deb, yarimo‘tkazgichlarga tushayotgan yorug'lik ta'sirida o'tkazuvchanligi o'zgarishiga aytiladi.
Yorug'lik tiishmasdan oldin berilgan aniq kuchlanish va haroratda tok I₀ qiymatini aniqlaymiz. Fndi yarimo'tkazgich voritilgan vaqtdagi tok qiymati I_I ni aniqlaymiz. Bunda, yorug'lik ta'sirida yarimo'tkazgichning harorati o'zgarmasligi shart Bu toklar qiymatlarining nisbati

yarimo‘tkazgichning fotosezgirligini ko'rsatadi.
Odatda S ning qiymati yarimo'tkazgichlar tabiati, ko'rilayotgan harorat. yorug'lik intensivligi va to'lqin uzunligiga bog'liq bo'lib. Ular optimal tanlab olinganda S ning qiymati juda katta oraliqda o'zgarishi mumkin.
Om qonuniga asosan, yarimo'tkazgichdan o'tavotgan tok kuchining qiymati solishtirma o'tkazuvchanlik bilan elektr maydon kuchlanishining ko'paytmasiga teng.

yoki

Bunda: E yarimo'tkazgichga berilgan doimiy kuchlanish o'zgarmas qiymatga ega bo'lsa. yorug'lik ta’sirida zanjirdan o'tavotgan tokning o'/.garishi. zaryad tashuvchilar konsentratsiyasi n va harakatchanligi ц o'zgarishi bilangina tushuntirish mumkin. O'ta
yuqori bo'lmagan vorug'likning o'rtacha intensivligida µ qivmali o'zgarishini hisobga olmasa ham bo'ladi Bundan kolib chiqadiki, yorug'lik ta'sirida yarimo'tkazgichda otkazuvchanlikning o'zgarishi ya'ni ortishi faqat undagi zaryad tashuvchi (elektron va kovak)larning konsentratsiyasi o'zgarishi hisobigagina bo'ladi Yorug lik yo‘q vaqtdagi elektronlar va kovaklar konsentratsiyasi n₀ p₀ bo‘lsa yoritilganda ular qiymati n₁ va p₂ bo`ladi:

Unda ∆n va ∆p- mos ravishda yorugiik natijasida paydo bo`lgan elektron va kovaklarning konsentratsiyasidir. Yorugiik tushganda zaryad tashuvchilarning konsentratsiyasi o ‘zgarishi - fotogeneratsiya hodisasi deyiladi va paydo bo`lgan qo‘shimcha zaryad tashuvchi(∆nva ∆p) lar foto zaryad tashuvchilar deb ataladi.
Tushayotgan foton energiyasi (hv) yarimo‘tkazgichning taqiqlangan soha kengligiga nisbatan hv > Eg qiymatga teng boiganda, elektron valent sohadan о‘tkazuvchanlik sohasiga o`tadi va qo‘shimcha erkin elektronlar hamda kovaklar hosil qiladi. Bunday
jarayon xususiy fotoo‘tkazuvchanlik deb ataladi. Demak, xususiy fotooikazuvchanlik yuzaga kelishi uchun tushayotgan foton energiyasi taqiqlangan soha energiyasi (E^)dan
katta bo'lishi kerak: