Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov

3.  Vertikal  kar’era  deyilganda  xizmat  lavozimi  pillapoyalaridan 

bevosita  yuqoriga  ko’tarilish  tushuniladi.  Lavozimda  o’sish 

mehnatga to’lanadigan haq oshishi bilan bog’liq bo’ladi. 

4.  Gorizontal  kar’era.  Bu  faoliyatning  boshqa  turi  bilan 

shug’ullaniladigan  lavozimiga  siljitishni  yoki  korxona  xizmat 

lavozimlari tizimida qat’iy belgilab qo’yilmagan muayyan xizmat 

vazifasini  (masalan,  muvaqqat  guruh,  bo’linma,  loyiha  rahbari) 

bajarish  yuklatilishini  anglatadi.  Egallab  turgan  lavozimida  avval 

belgilab  qo’yilgan  vazifalarning  qoida  bo’yicha  ish  haqi  miqdori 

oshirilgan  holda  kengaytirilishi  yoki  murakkablashtirilishi  ham 

gorizontal  kar’era  turiga  taallukdidir.  Ya’ni  gorizontal  kar’era 

xizmat lavozimida muttasil yuqoriga ko’tarilishni anglatmaydi. 

5.  Bosqichma-bosqich  kar’era.  U  vertikal  va  gorizontal  kar’era 

xususiyatlarini  mujassamlashtiradi.  Ya’ni  xodimning  xizmat 

vazifasida  o’sishi  bosqichma-bosqich  vertikal  hamda  gorizontal 

holda  kechishi  mumkin.  Bu  sezilarli  darajada  samara  beradi. 

Bosqichma-boskich  kar’era  korxona  ichidagi  kar’era  shaklida 

---

hamda korxonalararo kar’era shaklida uchraydi. 

6.  Yashirin kar’era. Bu atrofdagilar uchun aniq-ravshan holda ro’y 

bermaydigan  xizmat  lavozimida  o’sishdir.  Bunday  imkoniyatga 

odatda  o’z  korxonasidan  tashqarida  juda  keng  amaliy  aloqalari 

mavjud  tor  doira  xodimlari  ega  bo’ladilar.  Boshqacha  qilib 

aytganda,  yashirin  kar’era  deyilganda  kompaniya  yoki  firma 

rahbariyatiga  yaqinlashish  tushuniladi.  Masalan,  rahbariyatning 

alohida muhim topshiriqlarini bajarish, tor doirada o’tkaziladigan 

yig’ilishlarga  taklif  qilinish,  norasmiy  axborotlardan  tanishish 

imkoniga ega bo’lish va hokazolar xuddi shuni anglatadi. 

Bunday  xodimlar  oddiy  xizmat  lavozimlarida  bo’lishlari  mumkin. 

Biroq  ularning  ish  haqi  hamkasblarinikidan  sezilarli  darajada  yuqori 

bo’ladi. 

Zamonaviy  menejment  xodimning  lavozimda  o’sishi  uchun  zarur 

sifatlarga  ega  bo’lishi  lozimligini  nazariy  va  amaliy  jihatdan  asoslab 

bergan. Xususan, G’arbda o’tkazilgan tadqiqotlar personalning faqat 0,1 

foizida  boshqaruv  iste’dodi  mavjud  bo’lishini  ko’rsatgan.  Shuning 

uchun  kar’era  tanlanishida  muayyan  omillar  hisobga  olinishi  zarur 

(11.2- rasm).