Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik Toshkent – 2011

11.2-rasm. Kar’erani tanlashda hisobga olingan omillar

Vertikal va gorizontal kar’era xodimlarning ikki toifasini farqlaydi:

1. “Mansabparast shaxs". Bu toifa xodimlar ijtimoiy va xizmat darajalarida yuqoriroq mavqega ega bo’lishga intiladilar. Bu xodimlar fikricha, o’zlariga etarlicha huquq, imkoniyat, vakolat, mansab berilmaganligi ularning o’z salohiyatlarini to’liqroq namoyon etishlariga to’sqinlik qiladi. Bu ularda o’z mehnat faoliyatidan qoniqmaslik hissini uyg’otadi. Bunday xodimlar yuqoriroq lavozimda imkoniyatlar katta, deb o’ylaydilar. Biroq bu toifa xodim xizmat vazifasi va lavozimda o’sgani sari aniq faoliyatdan tobora uzoqlasha boshlaydi va rasmiyatchilik bilan bog’liq holatga tushib qoladi.
Buning natijasida, ko’p hollarda kar’era boshida rejalangan g’oyalarni amalga oshirishning umuman imkoniyati bo’lmaydi. Ijodkorlik sifatlariga ega xodimlarni bu o’ta og’ir ahvolga solib qo’yadi. Quyidagi jadvalda rahbar xodimlar lavozimda ko’tarilgan sari ularga talablar darajasi va mazmunining o’zgarishi yaqqol aks etgan. Bevosita xuddi shunday mansabparast shaxslar vertikal kar’erada ko’proq muvaffaqiyat qozonadilar.
11.3-jadval
Rahbar hodimlar bilimi darajasi va mazmuniga talablar

Vakolat turlari	Rahbar hodimlar guruhlari
Ijtimoiy vakolatlar	X	XX	XXXX
Uslubiy masalalardagi vakolatlar	X	XX	XXXX
Kasb vakolatlari	XXX	XXX	X

Belgilar:
X-o’rta daraja;
XX-o’rtadan yuqori daraja;
XXX-yuqori daraja;
XXXX-juda yuqori daraja.