Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

reyting usullari 
yordamida ham amalga oshirilishi mumkin. Ushbu usullarda xodimlarning 
o’zlarini tutishlari va mehnat natijalarini bir-birlariniki bilan taqqoslash 
(nisbiy reyting tizimi) yoki ular har birining ish natijalarini standart bilan 
taqqoslash (mutlaq reyting tizimi) orqali baholash mumkin. Reyting 
tizimining boshqa usullari xodimlar unumdorligini baholashga 
yo’naltirilgan.
Mutlaq reyting tizimining eng oddiy usuli
yozma bayondir.
Bu 
usulga muvofiq baholovchi xodimning kuchli va ojiz tomonlarini, uning 
salohiyatini hamda uning sifatlarini yaxshilash uchun takliflarini yozma 
ravishda bayon qiladi. Ammo bu usulda xodimlarni, guruxlar, jamoalarni 
bir-biri bilan taqqoslab bo’lmaydi. Chunki yozma bayon faqat bir xodim 
xususiyatlarini baholaydi. Shu sababli bu axborotdan personal bo’yicha 
qaror qabul qilish uchun foydalanish qiyin. Chunki xodimlar bu holda 
to’liq ob’ektiv baholangan bo’lmaydi.
Xodimlarni bir-biri bilan taqqoslash usullari baholovchi personal 
butun tarkibini - eng yuqori lavozimdagilardan quyidagilarigacha, eng 
yaxshi xodimlardan eng yomon xodimlargacha - hammasini ob’ektiv 
baholashni talab etadi.
Xodimlarni bir-biri bilan taqqoslashda juftliqda taqqoslash usuli 
qo’llaniladi. Bunda baholovchi bir juft xodimdan afzalini - korxona uchun 
haqiqiy qimmatligini tanlashi nazarda tutiladi.
410

---

Xodimlarni bir-biri bilan taqqoslashning yakuniy usuli
“salohiyatga 
qarab taqsimlash”
deb ataladi. Bu usulda reyting xodimlar salohiyatiga 
qarab belgilanadi. Mazkur holatda jamoadagi xodimlarning kichikroq 
guruhi eng qimmatlilari, yana bir kichikroq guruh - qoniqarsizlar, qolgan 
boshqa hamma xodimlar esa ular o’rtasidagilar, deb taxmin etiladi (10.4- 
rasm). 
Ushbu rasmdan ko’rinib turibdiki, mazkur tizimda beshta reyting 
kategoriyasidan foydalaniladi. Baholanayotgan xodimlarning ko’proq 
qismi (40 foizi) o’rtacha, 20 foizi o’rtadan yuqori, 20 foizi - o’rtadan past, 
10 foizi eng qimmatlilar, 10 foizi esa qoniqarsizlar, deb baholanadi.
Salohiyatga qarab barcha xodimlarni tabaqalashtirishga asoslangan, 
bu tabaqalashning yuqori qismida