Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Gorizontal kar’era.
Bu faoliyatning boshqa turi bilan 
shug’ullaniladigan lavozimiga siljitishni yoki korxona xizmat lavozimlari 
tizimida qat’iy belgilab qo’yilmagan muayyan xizmat vazifasini (masalan, 
muvaqqat guruh, bo’linma, loyiha rahbari) bajarish yuklatilishini 
anglatadi. Egallab turgan lavozimida avval belgilab qo’yilgan 
vazifalarning qoida bo’yicha ish haqi miqdori oshirilgan holda 
kengaytirilishi yoki murakkablashtirilishi ham gorizontal kar’era turiga 
taallukdidir. Ya’ni gorizontal kar’era xizmat lavozimida muttasil yuqoriga 
ko’tarilishni anglatmaydi.
5.
Bosqichma-bosqich kar’era.
U vertikal va gorizontal kar’era 
xususiyatlarini mujassamlashtiradi. Ya’ni xodimning xizmat vazifasida 
o’sishi bosqichma-bosqich vertikal hamda gorizontal holda kechishi 
mumkin. Bu sezilarli darajada samara beradi. Bosqichma-boskich kar’era 
korxona ichidagi kar’era shaklida hamda korxonalararo kar’era shaklida 
uchraydi.
6.
Yashirin kar’era.
Bu atrofdagilar uchun aniq-ravshan holda 
ro’y bermaydigan xizmat lavozimida o’sishdir. Bunday imkoniyatga 
odatda o’z korxonasidan tashqarida juda keng amaliy aloqalari mavjud 
tor doira xodimlari ega bo’ladilar. Boshqacha qilib aytganda, yashirin 
kar’era deyilganda kompaniya yoki firma rahbariyatiga yaqinlashish 
tushuniladi. Masalan, rahbariyatning alohida muhim topshiriqlarini 
bajarish, tor doirada o’tkaziladigan yig’ilishlarga taklif qilinish, norasmiy 
axborotlardan tanishish imkoniga ega bo’lish va hokazolar xuddi shuni 
anglatadi.
Bunday xodimlar oddiy xizmat lavozimlarida bo’lishlari mumkin. 
Biroq ularning ish haqi hamkasblarinikidan sezilarli darajada yuqori 
bo’ladi.
Zamonaviy menejment xodimning lavozimda o’sishi uchun zarur 
sifatlarga ega bo’lishi lozimligini nazariy va amaliy jihatdan asoslab 
bergan. Xususan, G’arbda o’tkazilgan tadqiqotlar personalning faqat 0,1 
foizida boshqaruv iste’dodi mavjud bo’lishini ko’rsatgan. Shuning uchun 
456

---

kar’era tanlanishida muayyan omillar hisobga olinishi zarur (11.2- rasm).