Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti


M ashg'ulotni to ‘g ‘ri tashkil etish



Download 6,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/142
Sana14.07.2022
Hajmi6,53 Mb.
#796675
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   142
Bog'liq
Q.shodiyeva. bolalar-nutrini-ostirish

8. M ashg'ulotni to ‘g ‘ri tashkil etish. 
N u t q o kstirish b o kyicha 
mashg*ulotlar turli sharoitlarda tashkil etilishi m u m k in . K o‘proq 
nu tq o kstirish m ash g ‘ulotlari guruh x o n a s id a o'tk az ila d i. S h u -


ningdek. q o kg kirc h o q te a t r i , k in o film lar, harakatli o ‘yin!ar va 
boshqa m a s h g 'u l o tl a r zalda o ‘tkaziladi. Yilning issiq kunlarida 
m a s h g 'u l o t l a r g u r u h m a y d o n c h a s id a , p e s h a y v o n d a h a m o kt- 
ka z ilish i m u m k i n . N u t q o ‘s ti r is h m a s h g 'u l o t l a r i va b o s h q a
m ashg‘u lo tla rd a quyidagi gigiyenik sharoitlarga amal qilish lozim: 
y o r u g lik yetarli d arajada b o ‘lishi, stollar, jih ozlar bolalar b o ‘yiga 
m os b o klishi kerak. Bolalarning va tarbiyachining doim iy o ‘tira- 
digan joyi boMishi, bolalar stol a trofida o ktirishganda tarbiyachini 
aniq k o krib turishla ri, bolalar tarbiyachiga, tarbiyachi esa bola- 
larga q a r a b o ‘tiris h i kerak. G u r u h x o n a s in in g havosi d o i m o
yangilanib turish i lozim.
M ash g ‘u l o td a harak atlan u v ch i, m ayda predm etlar, sh u n in g - 
dek, loto o ‘yini vaqtida tarq atm a p red m e tla r bilan mashq qilishda, 
akvarium dagi baliq n i, qafasdagi q ushni va hokazolarni kuzatishda 
bolalar d o ira sh a k lid a o ‘tirishadi, tarbiyachi esa bolalar o ‘rtasida 
o ‘tiradi. M a s h g ‘u lot vaqtidagi m u hit estetik talablarga javob berishi 
lozim.
9 . M a s h g ‘u lo t natijalarini h isobga o lish . 
B o la la r b iiim i 
m ash g kulot ja r a y o n in in g o kzida e ’tiborga olib boriladi. Tarbiyachi 
m ash g ‘ulot v a q tid a bola nutqini kuzatib, uning javobini hisobga 
olib b o r u v c h i d a fta rg a belgilab q o ‘yadi. A yniqsa, d a s tu r n in g
m urakkab boMimi hisoblangan hikoya qilishga o ‘rgatish b o 'y ic h a
b olalarning javo blarini kundalikka yozib boradi. Bunday hisobga 
olib borish tarbiyachi u c h u n kelgusi ish vazifalarini belgilab olishda 
yordam beradi.
10. 0 ‘tilgan materíalni boshqa masbg‘ulotlarda yoki boshqa 
faoliyatlarda mustahamlash. 
Bu talab didaktik prinsiplardan biri— 
takrorlash p rin s ip ig a asoslangan. Bu talabga rioya qilish j u d a
m u h im d ir. C h u n k i bolalar n u tq in i rivojlantirish b o ‘yicha olib 
boriladigan ish ja ra y o n id a m u ra k k a b aqliy k o ‘nikma va m alaka- 
lar hosil b o kladi. Bolalarga o n a tilini o krgatish boshqa m ash - 
gkulotlarda h a m (dastlabki m a te m a tik tasa w u rlarn i shakllantirish, 
musiqa, tasviriy faoliyat va hok azo larda) amalga oshiriladi. Bu, 
o kz navbatida, bo lan in g turli faoliyatlarini tashkil etishda nutqning 
roli katta e ka nligida n dalolat beradi.
Birgina m a s h g ‘ulot orqali h a m m a nutqiy vazifalarni (d astur 
talablarini) a m a lg a oshirib bo'lm ay d i. M asalan, maishiy faoliyatga, 
tabiat ho d isalarig a, m aishiy-xo'jalik, q o kl m ehnati va tabiatdagi 
m eh n a tg a taallu qli s o 'z la r faqat tabiiy holda, bolalarning shax- 
san ishtiroklari ja ra y o n id a g in a (ovqatlanish, yuvinish, kiyinish,


0
‘sim liklami parvarish qilish, tabiatda m e h n a t qilish va hoka- 
zolarda) ular lug‘atiga kiritiladi.
M ehnat
va uning turlari (m aishiy-xo'jalik, q o l m ehnati va 
tabiatdagi m ehn a t, bolalar lug‘atini boyitishda va nutqiy m unosa- 
b a t m a la k a la r in i s h a k l l a n t i r i s h d a aso siy v o s i t a h is o b la n a d i. 
M e h n a t ja r a y o n i h a q id a g i t a r b i y a c h i n in g h i k o y a l a r i b o la la r 
to m o n id a n lug'atni faol o ‘zlashtirishda, b o g ‘lanishli n u tq n i rivoj- 
lantirishda asosiy roi o‘ynaydi.
0 ‘y in
bo lalar n u tq in in g rivojlanishi va b o y ish ig a y ordam
beruvchi m u h im vosita hisoblanadi. H a r b ir o ‘yin turi alohida 
aham iyatga ega. Rolli o ky inlar m a ’lum bir s o h a g a oid sokzlarni 
o ‘z la s h tiris h g a , o ‘z fik rin i m u sta q il r a v i s h d a b a y o n e tish ga 
o ‘rgatadi. Kasbga taalluqli bo'lgan (shifokor, uy bekasi, tarbiya­
c h i, haydovchi, sotuvchi) rolli o ‘yinlar kasbga o id s o ‘zlarning 
bola lug‘atiga jadal kirib borishiga h a m d a m a d a n i y so‘zlashish 
malakasini egallashiga y o r d a m beradi.
Yasash, qurishga doir o 'yin la r
bolalarning lu g ‘atini o ‘zlash- 
tirilishi qiyin b o ‘lgan s o ‘zlar bilan toMdirish va u larni nutqida 
faol q o kllashda m uhim aham iyatg a ega. B u n d a y o ‘yinlar orqali 
b o lala r narsalar ( p re d m e tla r )n in g sifatini, o l c h a m i n i , fazoviy 
joylashishini (yirik, y o ‘g ‘o n , kalta, o g ‘ir, y u p q a , u z u n , yuqo- 
rida, pastda, o ldin d a, o r q a d a , o ‘ngda, c h a p d a va boshqalar) 
bilib oladilar va lug‘atlarini boyitadilar.
H arakatli m usiqa

sahnalashtirilgan o \yinlar
bo lala rd a ifodali, 
m azm un li nutqni, o v ozning t o ‘g ‘ri tem p in i va ohan gin i, t o ‘g‘ri 
nafas olish va chiqarishni, diksiyani sh akllantiradi.
D idaktik o y in la r d a n
bo lalarning t e v a r a k - a t r o f t o ‘g krisidagi 
b ilim la rin i, lu g 'atlarin i m u s ta h k a m la s h u c h u n h a m d a nutqiy 
m alaka va ko 'nikm alarini (jum la tuzish, s o ‘z shak lini 
0
‘zgartirish, 
hikoya tuzish va h okazolar) shakllantirishda foydalaniladi.
Tasviriy fa o liya t, bolalar adabiyoti, bayra m tadbirlari
nutqni 
rivojlantirishning m u h im vositalaridan h isoblanadi. Bu vositalar 
d astu r materialini xotirada u zo q saqlashga y o r d a m beradi, nutq- 
ning ifodaliligini t a ’m inlaydi. Tasviriy s a n ’a t bolalarn i k o ‘plab 
savollar berishga und ay d i, o ‘z taassurotlari b ila n o'rtoqlashishga 
o ‘rgatadi.
M aishiy fa o liy a t
tarbiyachi to m o n id a n t o ‘g ‘ri tashkil etilsa, 
u nutqni t o kg kri rivojlantirishning zaruriy vositasi b o klib qoladi.
T a rb iy a c h i m ais h iy faoliyat ( o v q a t l a n i s h , kiy inish , g im - 
nastika, sayr, uxlashga tayyorgarlik va h o k a z o la r) jarayonidagi


tarbiyaga v a q tn i t o kgkri ajratib. t o 'g 'r i rahbarlik qilsa. bola lug'ati 
tez boyiydi, s o ‘zlashuv nutqi rivojlanadi. S hunday qilib, „Bolalar 
b o g kc h a s i d a t a ’lim -ta rb iy a d a s t u r i “ n in g „ T e v a r a k - a t r o f bilan 
ta n i s h t i r i s h , n u t q o ks tir is h “ boM im lari, u la r n in g v azifalarin i 
amalga o s h irish d a tarbiyachi bolalar nutqini rivojlantirishning ju d a
k o kp v o s ita la r id a n fo y d ala n ar e k a n . A gar ushbu v ositalarning 
b a rc h a s id a n b ir va q tn in g o ‘z id a b ir b u tu n pedagogik jara y o n
sifatida fo y dalansag in a yaxshi natijaga erishishi m um kin.

Download 6,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   142




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish