Q. Shodiyeva nutq 0 ‘stirish uslubiyoti

N u tq n in g to v u sh m a d a n iy a tin i s h a k lla n tir is h
— „ B o l a l a r
bogkchasida nutq ni rivojlantirish da sturi“ ning m uhim b o klim laridan
biri. T ovush m adaniyati o n a tilidagi b a rc h a tovushlarni t o ‘g ‘ri 
talaffuz e tis h n i, diksiya h a m d a i n to n a ts iy a g a b o g kliq b o kl g a n
n u tqning ifodaliligini, sokzlashgan v a q td a t o kg ‘ri nafas olish va 
chiqarishni, ovoz toni va tem pini tartib g a solishni o kz ichiga o ladi.
D a s t u r m a k t a b g a c h a t a r b i y a y o s h i d a g i b o l a l a r n i a n i q ,
shoshilmay, yetarlicha baland o v o z d a gapirishga, so‘zlarni d o n a -
d on a qilib talaffuz qilishga, unli va u n d o s h tovushlarni t o ‘g kri 
talaffuz etishga, intonatsiya v o s ita la rid a n t o kg kri fo y d ala n ish g a
0
‘rgatish kabi vazifalarni a m a l g a o s h i r i s h n i belgilab b e r g a n .
Dasturdagi ushbu vazifalar h a r b ir g u r u h d a , bolalarning y o s h
va psixologik xususiyatlarini hisobga o ig a n holda amalga osh irilib
boriladi.
Bolalarni s o ‘zlashuv nutqiga o krgatish. 
Bolalarni s o kzla sh u v
(dialog) nutqiga o'rgatish b o ky ich a d a s tu r talabida ularni b u t u n
guruh u c h u n berilgan savollarga b i tta - b itta d a n javob b e rish g a , 
ja m o a b o 'lib so'zlashishga, s u h b a td a qatn ash ish ga, o 'r to q la rin in g
javobini q u n t bilan tinglash va o ‘zi h a m savol berishga o'rg atilish i 
ko'rsatilgan . S h u bilan bir q a to r d a , tev a rak -a tro fd ag i k is h ila r
bilan s o 'z la s h g a n d a sam im iy, m a z m u n l i gapirish kabi ijo b iy
xislatlar h a m tarbiyalanib boriladi.
D asturd a o ‘rta guru h dan b o sh la b bog'lanishli nutq ni rivoj­
lantirish, y a 'n i hikoya qilishga ( m o n o l o g ik n u tq q a ) o ‘rg a tish
m o kljallan gan . D a s tu r 4 — 5 y o s h d a n b o s h la b b o la la rn i b u -
yum larni tasvirlashga (o‘y in c h o q la m i, o ksimliklarni, kiyim larni), 
ularning o kziga xos belgilarini aytishga, qisqa, bolalarga ta n is h

---

ertaklarni, m a s h g 'u lo tla rd a birinchi m arta o kqib berilgan, hajmi 
u n c h a katta b o l m a g a n hikoyalami qayta hikoya qilishga o'rgatishni 
nazarda tutadi. D a s tu r d a katta va tayyorlov guruhdagi bolalarni 
ijodiy hikoya qilish ( ta r b iy a c h i t o m o n i d a n b o s h la n g a n ertak 
yoki hikoyani n ih o y a s ig a yetkazishga, ta k lif etilgan m avzuda 
aloh id a ertak yoki h ik o y a o ‘y!ab topishga, tak lif etilgan mavzu va 
reja asosida ertak yoki hikoya to ‘qish)ga, berilgan 3 — 4 so‘z asosida 
ertak yoki hikoya o ‘y lab topishga, b olalam in g shaxsiy tajribalari, 
hayotiy m avzular a s o sid a hikoya yoki e rta k tuzishga o ‘rgatish 
belgilangan.