Микрокредит ташкилоти - бу қонунга мувофиқ микрокредит, микрозайм, микролизинг хизматларини кўрсатувчи ва бошқа микромолиявий хизматларни кўрсатувчи юридик шахс.
Микрокредит ташкилоти Ўзбекистон Республикаси ҳудудида белгиланган тартибда банк ҳисоб рақамларини очиш ҳуқуқига эга. Микрокредит ташкилоти ишлаб чиқариш, суғурта, савдо-воситачилик ва қонунда назарда тутилмаган бошқа фаолият билан бевосита шуғулланиш ҳуқуқига эга эмас. Микрокредит ташкилоти микромолиявий хизматларнинг қуйидаги турларини кўрсатиши мумкин:
- микрокредитлар ёки микрозаймлар бериш;
- қарз мажбуриятларини сотиб олиш ва сотиш (факторинг);
- микролизинг (молиявий лизинг), бунинг учун микрокредит ташкилоти лизинг берувчи вазифасини бажаради;
- қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа турдаги микромолиявий хизматлар кўрсатиш, шу жумладан истеъмол кредитлари бериш.
Микролизинг, микрокредит ва микроқарз тушунчалари "Микромолиялаштириш тўғрисида" ги қонунда берилган.
Микрокредит - бу қарз олувчига тадбиркорлик фаолияти учун пуллик асосда, зудлик билан ва энг кам ойлик иш ҳақининг минг баравари миқдоридан ошмаган миқдорда қайтариш учун берилган пул. Шартномага мувофиқ микрокредит (мақсадли микрокредит) қарз олувчига пул маблағларини аниқ мақсадлар учун ишлатиш шартлари бўйича берилади.
Микроқарз - бу микрокредит ташкилотлари томонидан қарз олувчи жисмоний шахсга зудлик билан ва қайтариш шартлари билан, шартномада назарда тутилган ҳолларда ва тўлаш учун энг кам ойлик иш ҳақининг 100 баравари миқдоридан ошмаган миқдорда бериладиган пул.
Микролизинг - бу микромолиявий хизматлар кўрсатувчи ташкилот томонидан лизинг олувчи номидан учинчи шахсдан мулк сотиб олишни ва уни ижарачига шартномада кўрсатилган шартларда ҳақ эвазига эгалик қилиш ва фойдаланишни тақдим этишни таъминлайдиган хизмат. Микролизинг тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун лизинг тўғрисидаги қонун ҳужжатларига мувофиқ энг кам иш ҳақининг икки минг бараваридан ошмаган миқдорда берилади.
Мамлакатда микрокредит ташкилотлари, банклар билан бир қаторда, аҳолига микрокредитлар ва микролизинг бериш учун ўз хизматларини кенгайтирмоқда.
Микрокредит ташкилоти микрокредитлар, микроқарзлар, микролизинг ва бошқа микромолиявий хизматлар кўрсатиш бўйича маслаҳат ва ахборот хизматларини кўрсатиши мумкин.
Микрокредит ташкилоти қуйидаги ҳуқуқларга эга эмас:
- вексел бериш ва ва юридик ва жисмоний шахслардан омонат олиш;
- жисмоний шахслардан қарз маблағларини жалб қилиш, унинг таъсисчилари (иштирокчилари, эгалари) бундан мустасно;
- ўз таъсисчиларининг (иштирокчиларининг, мулкдорларининг) мажбуриятларининг кафолати ёки кафолати сифатида ҳаракат қилиш, шунингдек, уларнинг бажарилишини таъминлашнинг бошқа усулларини таклиф қилади.
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки молия тизимининг барқарорлигини таъминлаш, қарз олувчилар ва кредиторлар манфаатларини "Ўзбекистон Республикаси Марказий банки тўғрисида"ги қонунга мувофиқ ҳимоя қилишни таъминлаш мақсадида микрокредит ташкилотларининг фаолиятини тартибга солади.
О`збекистон Республикаси Марказий банки қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда:
микрокредит ташкилотлари устав фондининг энг кам микдорини ҳамда молиявий ва касса операциялари ўтказишнинг, бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини юритишнинг мазкур ташкилотлар учун мажбурий бўлган қоидаларини белгилайди;
микрокредит ташкилотларининг фаолиятини текширади ва уларнинг фаолиятида аниқланган қоидабузарликларни бартараф этишга оид бажарилиши мажбурий бўлган кўрсатмалар беради;
микрокредит ташкилоти ижро этувчи органи раҳбарининг малакасига доир талабларни белгилайди;
микрокредит ташкилоти томонидан айрим молиявий операциялар ўтказишни уч ойгача бўлган муддатга чеклайди;
микрокредит ташкилоти лицензиясининг амал қилишини тўхтатиб туради, тугатади ёки лицензияни бекор қилади.
Микрокредит ташкилотининг филиаллари. Микрокредит ташкилоти қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда филиаллар ташкил этишга ҳақли. Микрокредит ташкилотининг филиали ўз фаолиятини микрокредит ташкилоти учун берилган лицензия асосида амалга оширади. Микрокредит ташкилотини қайта ташкил этиш ва тугатиш. Микрокредит ташкилотини қайта ташкил этиш ва тугатиш қонун ҳужжатларига мувофиқ амалга оширилади.
