Пул ва банклар (1-модуль). Пул ва банкларнинг назарий асослари

5. Траст операциялари. Халқаро банк амалиётида траст операциялари банклар мижозларнинг топширқларига асосан уларнинг мулкини бошқариш ёки ишончли вакил сифатида уларнинг номидан хизматларни бажарувчи шахс.
Тижорат банкларида траст – бўлимлари траст операциялари доирасида қуйидаги уч йўналишдаги ишларни бажаради:
– мижозларнинг васиятларига биноан уларнинг меросларини бошқараш;
– ишончли вакил сифатида хизматларни бажариш ва оталиққа олиш;
– агентлик (воситачилик) хизмати.
Мижозларнинг васиятларига биноан уларнинг меросларини бошқариш. Меросларни бошқаришда уларнинг асосий вазифалари суд қарорини олиш, мерос билан боғлиқ мол – мулкларни бутлиги ва хафсизлигини таъминлаш, маъмурий харажатларни амалга ошириш, қарзларни тўлаш ёки ундириш, мол – мулк билан боғлиқ солиқларни тўлаш ва васиятчининг меросхўрларига тегишли хизматларни кўрсатиш ва ёрдам бериш. Масалан, амалиётда бундай ҳолат мулкдорнинг фарзандлари вояга етмаганда эрта оламдан кўз юмуши натижасида вужудга келиши мумкин.
Мижознинг ишончли вакили сифатида ишларни бажариш ёки шартнома асосида вақтинчалик мол – мулкини бошқариш. Бу шаклдаги операциялар мижоз узоқ муддатга сафарга ёки жисмоний заифлиги оқибатида ўзига тегишли мол – мулк (уй – жой, машина, уй ҳайвонлари ва бошқалар)ни бошқариш имкониятига эга бўлмаган ҳолатда юз беради.
Агентлик (воситачилик) хизмати:
1. қимматли қоғозларни сақлашга қабул қилиш;
2. қимматли қоғозлар бўйича даромадларни ундириш;
3. қимматли қоғозлар бўйича олинадиган даромадлар ҳақида бенефицарга маълумот бериб туриш;
4. муддати тугаган қимматли қоғозларни сўндириш;
5. қимматли қоғозларни сотиш ва сотиб олиш;
6. бенефицарнинг ҳисобварақлари бўйича тўловларни амалга ошириш;
7. суғурта полисларини расмийлаштириш;
8. сейфларни ижарага бериш.
Якунловчи фикр сифатида таъкидлаш мумкинки, ҳар қандай иқтисодиётда банкларнинг ноаъананавий операцияларини ривожланишига қатор омиллар таъсир қилади. Хусусан, миллий валютанинг хорижий валюталарга нисбатан курсининг барқарорлиги, реал инфляция даражасининг халқаро амалиётда умумқабул қилинган меъёрларини таъминланиши, банк тизимига аҳоли ва мижозлар ишончининг мустаҳкамлиги кабилар шулар жумласидандир.