Psixik rivojlanish. Psixikada yosh

4.Reaktivlik bilan faollikning
o'zaro munoxahati. 
Bunda odamning faoliyati ko'p
jihatdan nimaga bog'Iikligiga qarab, 
masalan, tashqi va ichki
sharoitlarga (kayfiyatga, favqulotda
holatda) yoki maqsadiarga, ezgu
niyatlarga, hohish-intiluvchilarga
ko'ra fikr bildirish nazardatutiladi.
5.Reaksiya tempi. 
Psixik reaksiyalar va jarayonlaming
kechish tezligiga, binobarin harakat
tezligiga, nutq suratida, 
farosatlilikga, aql tezligiga
asoslanib xulosa chiqariladi.

---

6.Harakatlaming silliqligi
va unda qaraina-qarshi sifat rigidlik (qotib
qolganlik), shaxsning o'zgamvchan tashqi ta'surotlariga qanchalik yengillik
va
chaqqon
muvofiqlashuviga,
shuningdek,
uning
hatti-harakatlari
qanchalik sust va qotib qolganligiga baho berishdan iboratdir.
7.Ekstravertlik va intravertlik.
Shaxsning faoliyati va reaksiyasi ko'p
jihatdan
nimalarga
bog'liqligiga,
chunonchi
favqulotdagi,
tashqi
ta'sirotlarga (ekstravertlik) yoki aksincha, timsollarga tassawurlarga,
o'tmish hamda kelajak bilan uyg'unlashgan mulohazalarga (intravertlik)
taaluqlidir.

---

Sangvinik
- juda faol, har bir narsaga ham qattiq kulaveradi;
yolg'on dahllarga jahli chiqadi. Atrofdagi narsalar, ma'ruzalar
diqqatini tez jalb etadi. Imo-ishoralarni ko'p ishlatadi, chehrasiga
qarab kayfiyatini aniqlab olish qiyin emas. Juda sezgir bo'lishiga
qaramay kuchsiz ta'sirni (qo'zg'atuvchilar) seza olmaydi, serg'ayrat,
ishchan, toliqmas. Faollik bilan reaktivlik munosabati muvozanatda,
intizomli, o'zini tiya biladi, boshqara oladi. Hatti-harakati jo'shqin,
nutq surati tez, yangilikni tez payqaydi, aql-idroki tiyrak, topqir,
qiziqishlari,
kayfiyati,
intilishlari
o'zgaruvchan.
Ko'nikma
va
malakalami tez egallaydi. Ko'ngli ochiq, dilkash, muloqatda tez
kirishadi. Fantaziyasi yuksak darajada rivojlangan: tashqi ta'sirlarga
hozir javob.
Xolerik
- sust senzitivlik xususiyatiga ega. Juda faol va reaktiv.
Ko'pincha reaktivligi faollikdan ustun keladi. Betoqat, serg'ayrat,
tinimsiz. Sangvinikka qaraganda silliqroq, lekin ko'proq qotib qolgan.
Qiziqishlari, iutilishlari barqaror, xatti-liarakatlarida qatiiylik mavjud.
Biroq diqqatni bir joyga to'plashda qiynaladi. Nutq surati tez va
hakazo.

---

Flegmatik
-
senzitivligi
sust,
his-tuyg'usi
kam
o'zgaruvchan, shunda ko'ra bunday shaxsni kuklirish,
jahlini chiqarish, kayfiyatini buzish qiyin. Ko'ngilsiz
hodisa havf-hatar haqidagi habarga hotirjamlik bilan
rnunosabatda
bo'ladi.
Vazmin,
kam-harakat,
imo-
ishorasi, mimikasi ko'zga yaqqol tashlanmaydi, lekin
serg'ayrat, ishchan, faol, chidamli, matonatli. Nutq va
harakat surati sust. Faoliyati kamroq. Diqqatni toplashi
osoyishta. Diqqatni ko'chirishi qiiyin. Intravertlashgan,
kamgap, ichimdan top, yangilikni qabul qilishi qiyin.
Tashqi ta'sirotlarga sustlik bilan javob beradi.
Melanxolik
- sentizivligi yuksak, tortinchoq, gayratsiz,
arazchan, hafaqon. Jimgina yig'laydi, kam kuladi.
Qatiiyligi va mustaqilligi zaif. Tez toladi, diqqat beqaror.
His-tuygusi sust o'zgaradi. Rigid, interavertlashgan.

---

I.P.Pavlov temperament xususiyatlarini belgilab beruvchi
3 oliy nerv tizimi hoxsalarini ajratgan;
1.
Kuch: nerv tizimining kuehli qo'zgatuvchilar
tasiriga bardoshi, shunga ko'ra odamlardagi chidam
kabi sifatlar va ularga teskari sifatlarning namoyon
bo'lishi.
2.
Muvozanatlashganlik:
asabdagi
tormozlanish
va
qo'zgalishning
o'zaro mutanosibligi yoki o'zini
tuta bilishi bosiqlik kabi sifatlarning namoyon bo'lishi:
3.
Harakatchanlik: yani qo'zgalish va tormozlanish
jarayonidagi o'zaro almashinish
jarayonning tezligi va harakatchanligi ma'nosida.
I.P.Pavlov kuchsiz tipdagi vaztninlik va harakatchanlikni
xisobga olmagan chunki bu
xususiyatlar kamdan kam xollarda namoyon bo'ladi.

---

Sangvinik
Kuchli
muvozanatli
harakaychan