Процессуал ҳужжатларни расмийлаштириш фанидан 2-мавзу: «Фукаролик ишлари буйича судларга такдим этиладиган даъво аризалари ва суд карорлари»

Давлат божи ставкалари. Давлат божидан қисман озод қилиш, уни тўлашни кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб тўлашга оид қоидалар
Давлат божи миқдори судга арз қилинган талабнинг тури ва моҳиятига боғлиқ бўлиб, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1994 йил 3 ноябрдаги 533-сонли “ Давлат божи ставкалари ҳақида”ги қарорида белгиланган.
Даъво суммаси кўпайтирилганда, давлат божининг етишмаётган суммаси даъво миқдорининг кўпайтирилганлиги инобатга олинган баҳосига мувофиқ ундирилиши лозим, даъвогар томонидан даъво талаблари камайтирилганда эса, давлат божи қайта ҳисоблаб чиқилмайди.
Қарши даъво аризаларидан, шунингдек учинчи шахсларнинг ишга мустақил даъво талаблари билан киришганлиги тўғрисидаги аризалардан давлат божи умумий асосларда ундирилади.
Қонун ҳужжатларида суд харажатларини тўлашни кечиктириш, бўлиб-бўлиб тўлаш ва уларнинг миқдорини камайтиришни, ушбу харажатларни тўлашдан озод қилиш тартиби ҳам назарда тутилган.
Суд харажатларини тўлашни кечиктириш аризачи томонидан тўловларнинг амалга оширилишининг иш мазмунан кўрилгунга қадар тўлиқ ёки қисман қолдирилиши бўлиб, суд ҳал қилув қарори чиқаришда давлат божи тўловининг кечиктирилган қисмини ундиради.
Суд харажатларининг миқдорини камайтириш аризачи томонидан тўланиши лозим бўлган харажатлар миқдорини озайтиришдир. Суд харажатларини тўлашдан озод қилиш аризачи томонидан тўланиши лозим бўлган харажатлардан тўлиқ ёки қисман озод қилиш бўлиб, ушбу жараён қонун ҳужжатларига мувофиқ ва фуқаронинг мулкий аҳволига қараб амалга оширилади.
Суд харажатларини, шу жумладан, давлат божини тўлашдан озод қилиш ва миқдорини камайтириш масаласини ҳал қилишда суд тарафларнинг бу харажатларни қисман ёки бир йўла тўлашга қурби етмаслигини тасдиқловчи асослар (масалан, иш ҳақи (даромади), маблағи мавжудлиги, унинг эгалигида бўлган мол-мулкнинг қиймати, вояга етмаган фарзандлари, бошқа боқимандалари борлиги ва ҳ.к. тўғрисидаги маълумотлар) мавжудлигини текширади.
ҚОНУН ҲУЖЖАТЛАРИГА МУВОФИҚ ДАВЛАТ БОЖИНИ ТЎЛАШДАН ОЗОД ҚИЛИШ