Процессуал ҳужжатларни расмийлаштириш фанидан 2-мавзу: «Фукаролик ишлари буйича судларга такдим этиладиган даъво аризалари ва суд карорлари»

ДАЪВОНИНГ БАҲОСИ ҚУЙИДАГИЧА БЕЛГИЛАНАДИ;
-пул ундириш тўғрисидаги даъволар бўйича – ундириладиган суммага қараб;
-мулкни талаб қилиш тўғрисидаги даъволар бўйича- даъво қилинаётган мулкнинг қийматига қараб;
- бир қанча мустақил талаблардан иборат даъволар бўйича- ҳамма талабларнинг умумий суммасига қараб;
- алимент ундириш тўғрисидаги даъволар бўйича- бир йиллик тўловларнинг йиғиндисига қараб;
- муддатли тўловлар ва пул бериш тўғрисидаги даъволар бўйича- тўловларнинг ёки бериладиган пулларнинг йиғиндисига қараб, лекин кўпи билан уч йиллик йиғиндисига қараб;
- муддатсиз ёки умрбод тўловлар ва пул бериш тўғрисидаги даъволар бўйича- тўловларнинг ёки пулларнинг уч йил ичидаги йиғиндисига қараб;
- тўловларни ёки пул беришни камайтириш ёхуд кўпайтириш тўғрисидаги даъволар бўйича- тўловлар ёки бериладиган пуллар камайтириладиган ёки кўпайтириладиган суммага, лекин кўпи билан бир йиллик суммага қараб;
- тўловларни ёки пул беришни тўхтатиш тўғрисидаги даъволар бўйича- қолган тўловлар ёки пуллар йиғиндисига, лекин кўпи билан бир йиллик йиғиндисига қараб;
- мулк ижараси шартномасини муддатидан илгари бекор қилиш ҳақидаги даъволар бўйича- шартнома амал қилишининг қолган муддатида мулкдан фойдаланиш учун тўланадиган тўловларнинг, лекин кўпи билан 3 йил ичидаги тўловларнинг йиғиндисига қараб;
- хусусий мулк ҳуқуқи асосида фуқароларга тегишли иморатларга эгалик ҳуқуқи тўғрисидаги даъволар бўйича- иморатнинг ҳақиқий қийматига қараб, лекин бу миқдор инвентаризация баҳосидан, инвентаризация баҳоси бўлмаганида эса, мажбурий суғурта баҳосидан кам бўлмаслиги керак, ташкилотларга қарашли иморатларга доир даъволар бўйича эса, иморатларнинг ҳақиқий баҳосидан кам бўлмаслиги керак .
Давлат божининг тўғри ва тўлиқ тўланган-тўланмаганлиги ҳолати ариза бўйича фуқаролик иши қўзғатиш масаласини ҳал қилишда аҳамиятли бўлиб, бу даъвонинг баҳосидан келиб чиқиб аниқланади.
Фуқаролик процессуал кодексининг 105-моддасида даъвонинг баҳосини белгилаш тартиби келтирилган. Мазкур кодекснинг 106-моддасига кўра даъвонинг баҳоси даъвогар томонидан кўрсатилади.
Даъвогар кўрсатган баҳо даъво қилинаётган мулкнинг ҳақиқий қийматига мувофиқ эмаслиги яққол бўлса, даъвонинг баҳосини судья белгилайди.
Даъво тақдим этилган вақтда унинг баҳосини белгилаш қийин бўлса, давлат божининг миқдорини судья дастлабки тарзда белгилайди ва кейинчалик ишни ҳал қилиш вақтида суд белгилаган даъво баҳосига мувофиқ, божнинг кам қисми ундирилади ёки ортиқча олинган қисми қайтарилади.