Petrografiya” fanidan imtihon uchun nazorat savollari. 1) Dala shpatlari xaqida umumiy maʼlumotlar. Kaltsiy-natriyli (plagioklaz) dala shpatlari

36) Аsos tarkibli vulqon jinslar.
37) Polyarizatsiyon mikroskop yordamida minerallarning optik xossalarini aniqlash: minerallarni ikki nikolda (analizator bilan) o‘rganish.
Minerallarning barcha optik xususiyatlari polyarizatsion mikroskop
yordamida o'rganiladi. Hozirgi vaqtda MP-3, MIN-8, POLAM-
R-312 markali mikroskopdan unumli foydalanib kelinmoqda. Keyingi
yillarda zamonaviy mikroskoplar - MIN-8, MIN-10, Polam S-111, Po-
lam R-211, Polam L-213, Polam-312 turlari paydo bo'ldi. Bu mikro-
skoplarning qulayligi shundaki, buyum stolchasi gorizontal holda joy-
lashgan, yorug'lik manbayi transformator bilan bogl'iq bo'lib, uning
kuchini kamaytirish yoki ko'paytirish mumkin. Qolgan qismlarining
tuzilishi MP-3, MIN-8 lardan uncha farq qilmaydi.

38) Jins hosil qiluvchi minerallar.
Ma'lumki, otqindi (magmatik) jinslar tarkibida jins hosil qiluvchi minerallar soni uncha ko'p emas va ular tarkibidagi minerallar, asosan, silikatlardan iborat. Minerallami tog' jinsi tarkibidagi ahamiyatiga qarab quyidagi guruhlarga bo'lish mumkin:
asosiy jins hosil qiluvchi minerallar. Bular qatoriga kvars, dala shpatlari, muskovit va biotitlar, amfibollar, piroksenlar, olivinlar, gra- natlar kiradi. Albatta, muayyan jins tarkibiga qarab ushbu minerallarning tarkibi, o'zaro miqdoriy munosabatlari oʻzgarishi mumkin. Bulardan tashqari, nisbatan kam uchraydigan, ya'ni ikkilamchi minerallar ham rivojlanadi.
ikkilamchi minerallar. Bular qatoriga asosiy minerallarning o'z- garishi, parchalanishi natijasida hosil boʻlganlar kiradi. Masalan, biotit va amfibolni oʻzgarishi natijasida xloritlar, epidotlar, karbonatlar paydo boʻladi. Piroksen hisobiga amfibol, biotit, epidot shakllanadi va hokazo. Bu tarzdagi minerallar miqdor jihatdan jins tarkibini o'zgartira olmaydi. ammo uning tarkibini nihoyatda murakkablashtiradi. Ba'zi bir hollarda, tog' jinsi faqat ikkilamchi minerallardan iborat boʻlishi mumkin. Bun- day hollarda ular magmatik emas, balki metasomatik jinslarga aylana- dilar. Misol tariqasida, kvarsitlarni, berezitlarni ko'rsatishimiz mumkin.