Pedagogika va psixologiya fakulteti

Seminar -2 s
Mavzu: Eksperimental psixologiya fanining paydo bolishi.


Seminar mashg`ulot rejasi:

1. 
   Eksperimental psixologiya fanining rivojlanish bosqichlari.
   
2. 
   Eksperimental psixologiyaning evropa maktabi va uning tarqalishi.
   
3. 
   Xozirgi zamon psihologiyasi fanining taraqqiyoti.
   

Oquv mashg`ulotining maqsadi: talablarga psixologiyadagi yirik yonsalishlar assotsiotiv psixologiya, eksperimental psixologiya, Vyutsburg psixologiyasi, strukturamum, funksionamum, bixeviorizm, geshtal psixologiya, psixoanaliz maktablari va ularning nazariy goyalari haqida malumotlar taqdim etish hamda bilish, konikma malakalarni rivojlantirishdan iborat.
XVIII va XX asrlarda psixologiyaning rivojlanishi mavzusi boyicha bilimlarni tizimlashtirish boyicha topshiriqlar
1-topshiriq: Jahon psixologiyasidagi assotsiotiv yonalishlarning mazmuni, goyalari, asoschilari borasida nimalarni bilasiz?
Malumki psixologiya fani jahon tarixida oziga xos oringa ega. Xususan psixologiyani rivojlanishida jahon psixologiya maktablarining orni muhim hisoblanadi. Mzakur yonalishlardan biri bu assotsiotiv psixologiya hisoblanadi.
Takidlash lozimki, XVIII asrning ikkinchi yarmida ingliz psixologlari David Yum va Gartlilar turli xil psixologik hodisalar va elementlar goya va tasavvurlarni yaxlit bolib birlashishining asosiy qonuni sharoitida assotsiatsiyalar haqidagi talimotni ilgari suradilar. Assotsiatsiya haqidagi talimot oz navbatida idealistik va materialistik yonalishlarga ajralisghiga sabab boladi.
Assotsiotiv psixologiyaning asoschilaridan David Yumning talimotiga kora, otning barcha murakkab hodisa va maxsullari ozini “Men” ekanini anglash va ozaro tasgqi boglanishlar assotsiotsiyalar bilan boglanganligini takidlaydi.
Assotsionamumning materilastik oqimining vakillari Tartli va uning shogirdi Djozef Gristinilar assotsiotiv tasavvurlarnin miyadagi fiziologik boglanishlarga tenglashtirib qildilar. Gartli psixologiyasiga nisbatan ruhning funksiyasi degan qarashini ilgari suradi.
XIX asrda assotsiotiv psixologiyaning tarafdorlari Angliyada Djeyms Mill, Djon Styuart Mill, Aleksand Ben, Gerberi Spenser, frantsiada G.Ribo, Germaniyada Teodor Tsigen va malum manoda Germon Ebbingouzlarni kiritish mumkin.
Assotsiotiv psixologiya maktabining vakillarini fikriga kora barcha murakkab psixik jarayonlar bir xil birlamchi psixik elementlar bolgan sezgilar va ularning nusxasi bolgan tasavvurlardan hosil boladi deb qaraydi.
Masalan, xotira jarayonlarining assotsiatsiyaga tenglashtirib qoyishadi, yani esda qoldirishligi assotsiatsiyalarni hosil qilish bolsa, esga tushurish esa avvalgi mustahkamlashgan assotsiatsiyalarni jamlanishi hisoblanadi.
Shuningdek assotsiotiv psixologiya maktabi vakillarining fan oldidagi xizmatlari shundan iboratki, ular otning yuksak murakkab jarayonlarni yani, tafakkur, nutq va irodalarni tajriba asosida organishga asosiy etiborni qaratdilar.
Ularning goyalariga kora, bir xil turtki orqali birin-ketin pastda bolgan tasavvurlar oz rivojlanishi jarayonida har xil yonalishlarga ega bolishlari mumkin. Jumladan:
- tafakkurda ham albatta tasavvurlar yoki boshqa hukm, tushunchasining haarakati sodir boladi;
- assotsiotiv jarayonlar esa passiv jarayonlardir;
- assotsiotiv jarayonlarda faqat esga tushurish, tajribadan hosil bolgan sezilgan va idrok qilingan narsalardan nusxa kochirishgina bordir.