Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

кель) ва бошқалар билан боғлайдилар.

---

Тадқиқотчиларнинг бир қисми 
эса дудуқланишни 
руҳий
жараёнларнинг бориши давомидаги бузилишлар билан боғлаш-
ди. Мисол учун, Блюменинг фикрига кўра, дудуқланиш шундай
пайдо бўладики, кишн ё тез фикрлайди, натижада нутқ аъзола-
ри тўлиқ ҳаракатга киришишга улгурмайди ва шу боис тутила-
ди ёки эса, аксинча, нутқий ҳаракатлар «фикрлаш жараёнидан
ўзиб кетади». Натижада нутқ аппарати 
мускуллари ана^ шу
номувофиқликни тўғрилашга ҳаракат 
қилиб, «чангак бўлиб
қолиш сингари ҳолатга» келади.
XIX аср бошларида қатор француз тадқиқотчилари дудуқ-
ланишни кўриб чиқиб, уни нутқ аппаратининг переферик (сирт-
қи) ва марказий бўлимлари фаолиятидаги турли хил оғишлар
билан боғлаб тушунтирдилар. Жумладан, врач Вуазен (1821)
дудуқланиш механизмини нутқ органлари мускул системасига
келадиган церебрал таъсирларнинг етишмаслиги, яъни марка-
зий асаб системаси фаолияти билан боғлади. Врач Дело (1829)
дудуқланишни товуш талаффузининг бузилиб чиқиши (рота-
цизм, ламбдацизм, сигматизм), товуш аппаратининг органик
шикастланиши ёки бош миянинг тўлиқ ишламаслиги деб ту-
шунтирди. У дудуқланувчи шахенииг 
ўз нутқига нисбатан
акустик диққат-эътибор билан қарашини биринчи бўлиб таъ-
кидладй. Врач Коломба де л’Изер дудуқланишни вокал аппа-
рат мускулларининг етарлича иннервацияланмаганлиги оқи-
€атида пайдо бўладиган алоҳида контрактура деб ҳисоблади.
t Россияда кўпчилик 
тадқиқотчилар 
дудуқланишни 
нутқ
■соҳасидаги функционал бузилиш, нутқ неврози- (И. А. Сикорс-