Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

шарт-шароитларга, биринчи навбатда унинг механизмларига,
атрофлича таъсир кўрсатишнинг бошланиш муддати ва ундан
тўлиқ қўлланилишига, ёш хусусияти ва ҳоказоларга боғлиқдир.
Ёш қанчалик кичик бўлса, умумий хатти-ҳаракат қанчалик фа-
«л ва дадил бўлса, нутқ аъзоларининг қанчалик кам бўлимлари
тортишган ва тортишишнинг ўзи ҳам нечоғли заиф бўлса, руҳий
бузилишлар қанчалик кам бўлса, олдиндан аниқлаш шунчалик
ижобий бўлади. Туғма хасталик ёки нейропатия оқибатида ри-
вожланадиган, шунингдек ташқи таъсирларсиз пайдо бўлган
дудуқланишни олдиндан айтиш яхши самара беравермайди. Бу
ерда аксарият ҳолларда қайталаниш бўлади. Товуш тортишиш-
ларидан кўра нафас олишдаги тортишишлар тезроқ ўтиб кета-
ди, тоник шаклга нисбатан клоник шакл енгил бартараф бўлади,
чунки клоник тортишишлар мия қобиғини қўзғатиш учун хос-
дир. Бинобарин, тоник тортишишга нисбатан уларга II сигнал
системаси орқали таъсир этиш енгил кечади, тоник тортишиш-
ларда ҳам мия қобиғини қўзғатувчилари бўлади, уларга таъсир
кўрсатиш қийин кечади. Олдиндан 
айтиш маълум миқдорда
боланинг шахсига, логопеднинг шахси ва унинг маҳоратига боғ-
лиқ бўлади.
2
—4 ёш жуда қулай ҳисобланади (қулай шарт-шароитларни
яратиш осон кетади, бунда дудуқланишнинг ҳосил бўлган муд-
дати ҳам кам бўлади). 
10
— 16 ёш, пубертат босқичи энг қулай
муддат ҳисобланади (руҳий жиҳатдан кўнгилнинг нозиклиги,
эркинликка, мустақилликка интилиш, одамовилик ва шахснинг
бошқа салбий хусусиятлари). Йўқолиб кетган дудуқланишлар
кўпинча яширин ҳолда сақланади ва нохуш шарт-шароитлар-
нинг юзага келиш пайтида қайталанишга тайёр туради.
Кўп ҳолларда дудуқланувчиларнинг яхши социал шароит-