Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

да намоён этишдаги ўхшаш усўллар ва ҳоказоларга эътибор
берилади. Усмирнинг асаб-руҳий ҳолатидаги турли хил четга
чиқишлар, асаб фаолиятидаги, ҳисобий-иродавий соҳада зўри-
қиш, ўзига нотўғри баҳо бериш, шахсда салбий хусусиятлар-
нинг кўпайиб кетиши дудуқланиш 
пайдо бўлиши ёки унинг
қайталанишига сабаб бўлиши мумкин.
Ана шу сабаблардан келиб чиқиб, дудуқланишнинг қайта-
ланишини олдини олишга алоҳида эътибор бериш мақсадга
мувофиқдир. Дудуқланишнинг қайталанишида қуйидаги сабаб-
ларни кўрсатиш мумкин: ёмон социал-маиший шарт-шароитлар
(асабийлашиш ҳолати, бола билан қўпол муомалада бўлишу
ўқиш, қўшимча машғулот ва иш билан асаб системасини ҳад-
дан ортиқ чарчатиб қўйиш, руҳий зўриқиш); логопедик машғу-
лотлар жараёнида муваффақиятларни етарлича пухта мустаҳ-
камламаслик, шифохонага жойлаб даволашнинг йўлга қўйил-
магани, дудуқланувчининг шахси қайта тарбияланмаслиги; ду-
дуқланиш пайдо бўлган заминни етарлича тўлиқ бартараф эт-
маслик, бунга мисол қилиб асабийлашиш, ҳис-ҳаяжонларни
бостириш, атрофдагилар билан асабий муносабатда бўлишг
секин ўтиб кетадиган сурункали касалликлар ва бошқаларни
келтириш мумкин; асаб системасини ишдан чиқарадиган ка^
салликлар; руҳий шикастланиш, дудуқланиши йўқолган болага
атрофдагиларнинг бефарқ муносабатда бўлиши; фаолият тар-
тибининг, шунингдек ухлаш, овқатланиш, дам олиш тартибла-
рининг бузилиши; бартараф этилмаган, жароҳатлантирувчи,

---

доимий таъсир кўрсатувчи омил, масалан, ота ёки онанинг ду-
дуқланиши ва ҳоказолар.
Дудуқланиш қайталанишининг юқоридаги ва бошқа сабаб-
ларини билган ҳолда, логопед логопедик машғулотлар жараё-