Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

талаффуз этиши, грамматик жиҳатдан тўғри сўзлашиши усти-
дан назоратнинг умуман йўқлиги ва бошқаларга эътибор бери-
лади.
Дудуқланиш ва унинг дастлабки аломатлари қачон пайдо
бўлди? У ташқи кўринишда қандай акс этган? Қандай тах-
миний сабаблар уни келтириб чиқарган бўлиши мумкин? У
қандай ривожланди, унинг қандай муҳим жиҳатлари ота-она-
ларнинг эътиборини тортди: у билан боғлиқ бўлган ҳаракатлар
(тортишиш, қўл-оёқни ўйнатиш, бошни лиқиллатиш ва бошқа-
лар) ёки нутқдаги камчиликлар (ортиқча 
сўзлар, товушлар
йўқми, нафас олишда алоҳида товуш ва сўзларни талаффуз
этмайдими ва бошқалар) йўқми? У вазият ёки атрофдагилар,
турли хил фаолиятларга боғлиқ ҳолда қандай пайдо бўлади?
Бола танҳо ҳолда (масалан, ўзининг ўйинчоқлари билан) қан-
дай гапиради? Нутқнинг ёмонлашув ёки яхшиланиш босқичи
нима билан боғланган? Бола ўзидаги нутқий камчиликка қан-
дай муносабатда бўлади? (эътиборини қаратади, аҳамият бер-
майди, бефарқ, куйинади, уялади, яширади, гапиришга қўрқади
ва бошқалар).
Ота-она ёрдам сўраб мурожаат қилишганми: қаёққа, қачон,
қандай тавсиялар берилган, натижалари қанақа?

---

Дудуқланишнинг содир бўлиши, унинг давом этиш хусуси-
ятлари ҳақидаги маълумотлар 
ҳар бир аниқ жараёни учун
педагогик-даволаш йўли билан таъсир этишнинг асосий шакли-
ни танлашга имкон беради. Ҳаракатларда дудуқланиш билан
бирга содир бўладиган бузилишлар миқдори ҳаракатли машқ-
лар, ёйинки, ҳатто туркум даволаш бадан тарбия машғулотлари
ўтказишни тақозо этади.
Дудуқланувчидаги руҳий кўринишлар хусусияти логопеддан
унга таъсир кўрсатишнинг қуйндаги режасини ҳам кўриб чи-