Pedagogika kafedrasi

«Hudhud va Sulaymon haqida rivoyat»
ida esa mana bu voqea bayon 
qilinadi: 
Sulaymon shoh shikorda yurganida bir joyga kelib chodir tikadilar. Jahondagi 
barcha qushlar uchib kelib, unga bosh egishadi, xizmatiga shaylanib turishadi. 
Hammalari g‘oyatda ahil, bilgan hunarlarini namoyish qiladilar. So‘z navbati 
Hudhudga kelganda, u ko‘kdan turib nazar solsa, yerning usti va tagidagi barcha 
narsalarni, rangini, qaerda qancha suv borligini ko‘rish hunariga egaligini izhor 
qiladi. Shoh uning so‘zlarini ma’qullab, cho‘llarda o‘ziga xamroh topib olishini 
bildiradi. Shu paytda zog‘-qarg‘a paydo bo‘lib, Hudhud so‘zlari yolg‘on, 
odobsizlik, deb Shohda shubha tug‘diradi. Shoh, uning gaplarida jon bor, deb 
o‘ylab Hudhudni sarxushlikda ayblaydi. Shunda Hudhud o‘z so‘zlari chin, haq 
ekanini aytib, zog‘ qavmi o‘ziga azaldan dushmanligini, u o‘limga munkirligini 
uqtiradi va o‘zi ko‘zi ko‘r bo‘lmaguncha yiroqdan odamni behad ko‘rajagini aytdi. 
Rumiy bu rivoyatida hamzabonlik – do‘stlikni dilni-dilga oshno-begonani 
payvand etuvchi vosita ekanligini ta’kidlar ekan, hamdil bo‘lish undan ham 
yaxshiligini aytib, hind bilan turkning bir-biri atrofida parvona bo‘lishini 
e’zozlaydi, ikki turkning bir-biriga begonadek bo‘lishidan afsuslanadi. Uning 
fikricha, agarda odamlar o‘zaro ahil bo‘lsalar, nutqbozlikka hojat yo‘q. Qalblar 
o‘zi tarjimonlik vazifasini bajaradi. Shoir: 
Hamzabonlik dilni-dilga band etar,
Oshno-begonani payvand etar.
Turli tilda so‘zlashuvchi millatlar o‘zaro do‘st bo‘lsalar, o‘rtada vositachiga 
hojati yo‘q, deb biladi: 
O‘rtada ul nutqi biyron ne karak,

---

120 
Tarjima qilmoqqa qodirdir gorak...
26
Alloma rivoyatida Hudhud tilidan hasadni qoralaydi, zog‘ xususiyatiga ega 
bo‘lgan hasadgo‘ylar haq hukmiga mahkumdirlar, deydi. 
Jaloliddin Rumiyning