Pedagogika 016, 1-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA
2016, 1-son
 
 
91 
­ tovush, sо‘z, qо‘shimcha, sо‘z birikmasi ishtirokida kо‘p о‘ylamay misol 
keltira olish, sintaktik qurilmaga mos gap tuzish va izohlash; 
­ qoidani avtomatik tarzda amalda qо‘llash asosida sо‘z (gap bо‘lagi), 
qо‘shimcha va sо‘z birikmasini tо‘g‘ri yoza olish, sintaktik qurilmada tinish 
belgilarini tо‘g‘ri ishlatish;
­ nutqda qoidalarni avtomatik amalda qо‘llash asosida tovush-harf, sо‘z 
(gap bо‘lagini), qо‘shimcha, sо‘z birikmasi, sintaktik qurilmalarni va ulardagi
tinish belgilarini farqlab ishlatish. Xullas, о‘quvchining nazariy bilimini 
mustahkamlashga qaratilgan mashqlar sо‘ngida hosil bо‘layotgan kо‘nikma 
malaka darajasiga yaqinlashadi. 
Sultanova Aydin (Nukus DPI) 
QORAQALPOQ GURUHLARIDA О‘ZBEK TILI
GRAMMATIK VOSITALARINI QIYOSIY O‘RGANISH 
Abstract. The article is devoted to comparative study of grammatical 
resources at the lessons of Uzbek language in Karakalpak speaking groups. It 
compares some grammatical means of two languages, gives the comparative 
tables that are recommended for use at the lessons. 
Резюме. Статья посвящена вопросам сравнительного изучения 
грамматических средств на занятиях по узбекскому языку в группах с 
каракалпакским языком обучения. В ней сопоставлены основные 
грамматические средства двух языков, даны сравнительные таблицы, 
которые рекомендованы к применению на занятиях.
Tayanch tushunchalar: o‘zbek tili, davlat tili, qoraqalpoq maktabi, 
grammatik vositalar, qiyosiy jadval, mashq turlari, pedagogik texnologiy. 
Ta’lim qoraqalpoq tilida olib boriladigan maktablarning о‘zbek tili darslarida 
о‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqini о‘stirishda, asosan, ularning sо‘z 
boyligini oshirish, grammatik vositalar hamda mavjud sо‘z zahirasidan foydalanib 
gap tuzish, о‘z fikrini monologik va dialogik shakllarda bayon etish kо‘nikma 
hamda malakalarini shakllantirishga e’tibor qaratiladi. Nutq о‘stirish jarayoni gap 
tuzish, uni yozish va o‘qish, gaplarni matnda qo‘llash orqali amalga oshadi. Bunda 
sо‘zlarni о‘zaro bog‘lovchi, gaplarning formal shakllarini yuzaga keltiruvchi, 
modal munosabat ifodalovchi til hodisalarini izchil о‘rgatib borish muhim. 
Muammo shundaki, о‘quvchilarni о‘zbek tilining grammatik vositalari bilan 
tanishtirishda ularning amaliy nutq saviyasi, bilim darajasi, til о‘rganish 
imkoniyatlari va ehtiyojlarini hisobga olish, о‘rgatish metod va usullarini mashq 
turlarini tanlash о‘qituvchini ijodiy fikrlashga majbur qiladi. Ma’lumki, nutq 

---