Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

Слободчиков В. И. О возможных уровнях анализа проблемы рефлексии // Проблемы 
логической организации рефлексивных процессов. – Новосибирск, 1986. – С. 33.
2
Сухобская Г. С., Горбунова Л. Л. Взаимосвязь теории и практики в процессе подготовки 
и повышения квалификации педагогических кадров. – Москва: НИИ ИОО АПН, 1990.
– С. 15. 

---

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
23 
ular bugungi kunda Prezidentimiz va davlatimiz tomonidan yoshlarga 
qaratilayotgan e’tiborning qadriga yetishi va uni obyektiv baholashi, 
mustaqillikning zaruriyatini to‘g‘ri va haqqoniy anglab yetishi hamda kelajakka 
ishonch hosil qilishi zarur hisoblanadi.
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilarida refleksiv ko‘nikmalarni 
shakllantirish uchun ularni tahliliy fikrlashga o‘rgatish va shu asosda refleksiv 
faoliyatini tashkil etish zarur, chunki ko‘proq tahliliy fikrlash o‘quvchining o‘zi 
tomonidan yangi tushunchalarni mustaqil ravishda o‘zlashtirish jarayonlarida, 
ya’ni o‘quvchiga o‘qituvchi tomonidan an’anaviy ravishda o‘rgatilmaganda, 
mustaqil fikrlash jarayonlarida vujudga keladi. O‘quvchilarning o‘rganilayotgan 
yangi tushunchalarning mazmun-mohiyati va ahamiyatini mustaqil ravishda 
tahlil qilishi jarayonlari ularning refleksiv faoliyati jarayonlari hisoblanadi.
O‘quvchilarning refleksiv faoliyati jarayonlarini tashkil etish va 
muvofiqlashtirishda refleksiv yondashuv muhim ahamiyatga ega. Refleksiv 
yondashuv o‘quvchilarni o‘tmishga murojaat qilishga undaydi va tariximizni 
o‘rganib, yaqin o‘tmishda xalqimiz, millatimiz boshiga qanday mash’um kulfat, 
tahlika solinganini his etishga va mamlakatimiz mustaqiligini yanada chuqurroq 
va teranroq anglashga olib keladi.
Demak, refleksiv yondashuv, o‘z navbatida, o‘quvchilarni tarixni 
o‘rganishga, mamlakatimiz mustaqillikka erishgungacha bo‘lgan davrlardagi 
shart-sharoitlar hamda ota-bobolarimizning tarixiy hayot tarzini o‘rganishga, 
tahlil qilish va obyektiv baholashga undovchi vaziyatlarni vujudga keltirish bilan 
bir qatorda, ularni tariximizni mustaqil o‘rganishga va mustaqil ta’lim olishga 
undovchi motivlarni aniqlash va amaliyotga tatbiq etish asosida motivlashtirish 
jarayonlarini tashkil etishning zarurligi kabi qator talablarni belgilaydi. 
Refleksiv yondashuv jarayonida o‘quvchilarni tahliliy faoliyatga undashga 
xizmat qiluvchi qulay ta’limiy muhit vujudga keladi. Refleksiv ta’limiy muhitni 
vujudga keltirish o‘quvchilarning shaxsiy tushunchalari darajasini aniqlash va 
rivojlantirish, o‘rganilayotgan mavzuga, uning ahamiyati, mazmun-mohiyatiga 
qiziqishni shakllantirish asosida ularning refleksiv faoliyatini amalga oshirishga, 
faolligini ta’minlashga xizmat qiladi.
Refleksiv faoliyat jarayonida o‘quvchilarning ma’naviy dunyoqarashi 
rivojlana boradi, ularda g‘urur, or-nomus, mehr kabi qator tuyg‘ular, ya’ni milliy 
mentalitetimizga xos va mos tuyg‘u va fazilatlar shakllanadi. Shuningdek, ularda 
Vatanga, tabiat va jamiyatga, ota-ona, yor-u do‘stlarga mehr-muhabbat va 

---