Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
25 
M. N. Axmetova bo‘lajak o‘qituvchining loyihalash madaniyatini 
shakllantirish mavzusida fikr yuritadi. Muallif alohida e’tiborni A. P. Tryapitsina 
tomonidan asoslangan o‘qituvchining umumiy kasbiy bilimdonligi mohiyatini 
yorituvchi individual loyiha negizida uning avvaldan faraz qilish va bashoratlay 
olish tavsifini tahlil qilishga qaratadi. M. N. Axmetova “o‘qituvchining 
loyihalash madaniyati” tushunchasini quyidagicha sharhlaydi: o‘qituvchining 
loyihalash madaniyati – kasbiy-pedagogik madaniyatning muhim tarkibiy qismi 
bo‘lib, “loyihalash” mohiyati pedagogik faoliyatni ta’limiy-tarbiyaviy hodisa, 
jarayon va tizimlarni bashoratlash, rejalashtirish, yaratish va modellashtirish 
negizida 
innovatsion 
qayta 
qurish 
usuli 
hisoblanadi
1
. 
Darhaqiqat,
M. N. Axmetova qayd etganidek, loyihalash madaniyati nafaqat o‘qituvchi, balki 
zamonaviy sharoitda barcha sohalarda faoliyat yurituvchi mutaxassislarning 
kasbiy madaniyatining muhim tarkibiy qismi sanaladi. Zero, loyihalash negizida 
mutaxassis, shu jumladan, o‘qituvchi ham sohaga oid dolzarb muammolarni 
ko‘ra olish, ularning yechimini topish borasida asosli nazariy g‘oyalarni ilgari 
surish, bashoratlash, puxta rejalashtirish, izlanish, modellashtirish, yaratilgan 
loyihani tegishli davralarda ekspert, mutaxassislar e’tiboriga havola qilish va 
loyihada ilgari surilgan nazariy g‘oyalarning amaliyotga tatbiqini ta’minlash 
ko‘nikma, malakalariga egaligini namoyon eta olishi zarur.
Biroq M. N. Axmetova loyihalash madaniyatining o‘qituvchiga xos 
kasbiy-pedagogik madaniyatning muhim tarkibiy qismi deya e’tirof etgan bo‘lsa-
da, boshqa bir o‘rinda unda namoyon bo‘ladigan loyihalash malakasining 
darajasi kasbiy mahoratni belgilab berishini aytadi. Bizning fikrimizcha, birgina 
loyihalash malakasiga egalik va uning darajasi o‘qituvchining kasbiy mahoratini 
belgilab bermaydi. Binobarin, o‘qituvchiga xos kasbiy mahorat (yoki pedagogik 
madaniyat) asosini loyihalash madaniyati bilan birga O‘. Tolipov,
M. Usmonboyevalar e’tirof etganidek, kasbiy bilimlarni puxta o‘zlashtirish 
madaniyati, pedagogik dunyoqarash, fikrlash madaniyati, his etish madaniyati, 
baholash madaniyati, muloqot madaniyati hamda tashkilotchilik qobiliyati ham 
tashkil etadi
2
. 
1
Ахметова М. Н. Проектная культура будущего учителя.
http://www.abitu.ru/ researcher/practice/practice org/practice_all/a_1xivl3.html) 
2