Paxtaobod pedagogika kolleji

3.Yugurish mashqlarining ahamiyati.
Yugurish bola 2 yoshga yetganda shakillanadi va 3yoshga yetganda o’z takomilliga yetadi. 2,5-3 yoshli bolaning yugurishi mayda qadamligi bilan harakterlanadi. Ko’pchilik bolalar joylaridan keyin qo’zg’aladilar, oyoq kaftini to’liq bosib yuguradilar.
Bu yoshda bolalar yurishdan ko’ra yugurishni ma’qul ko’radilar. Yugurish ko’nikmasini dastlab o’zlashtirayotganda ular notekis, qiyin qadam tashlab, yo’nalishiga yaxshi rioya qilmay yuguradilar. O’rgatish natijasida to’g’ri yugurish belgilari mustaxkamlanib boradi: parvoz holatida gavda oldinga biroz egilgan, bosh ko’tarilgan, qo’llar tirsaklardan bukilgan, qo’l va oyoqlar harakati muvofiqlashgan bo’ladi. 4dan 7yoshgacha bo’lgan bolalarda turli masofalarga yugurish vaqti sezilarli darajada yuguradi.Olingan malumotlarga qaraganda 30mga yugurish vaqti oshmay, qisqarib boradi. Mahsus tekshirishlar yugurishning asosiy komponentlari dinomikasini ko’rsatmoqda: 4 yoshdan 7yoshgacha bo’lgan bolalarda yugurish qadamlarining izchil uzayib borishi kuzatiladi, ayni paytda yugurish qadamlari chastotasi ozgina o’zgaradi. Shunday qilib maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda yugurish tezligining o’sishi ko’p darajada yugurish qadamlari uzunligining ortishining hisobiga kechadi. Bola 4yoshga yetganda mashq qilish tasirida yugurish vaqtidagi ko’p va oyoqlar harakatlari kordinatsiyasi yaxshilanadi, parvozlik,ritmlik takomillashadi.
4 Turli yosh guruhlarda yugurish mashqlarining ahamiyati va turlari.
Kichik guruh: yugurish tarbiyachi orqasidan yugurish,dumalatib yuborilgan buyumni quvib yetish,2 chiziq orasidan chiqmay yugurishga,70-80 metrga asta yugurishga o’rgatish nasarda tutiladi.
O’rta guruh: yugurish oyoq uchida,tizzalami baland ko’tarib,katta qadamlar bilan yugurish,saft juft bo’lib,turli yo’nalishda doira bo’lib, qo’lni ushlab, chizimchani ushlab, ilon izi bo Tib yugurishni (yurish 1-1,5 daqiqa davom etadi.) hamda yugurishni yurish bilan almashtirish maqsadga muvofiqdir.
Katta guruh: yugurishni mashq qilish; oyoq uchida kichik va katta qadam tashlab tosiqlarni oshib yoki aylanib o’tish, yugurish vaqtida turli buyumlar orasidan ilon izi bo’lib yugurish (yugurish 1,5-2 daqiqa davom etadi) hamda 60-100 metrga o’rta tezlikda yugurish. Biroz qadam uzunligi ham yetarlicha bolmaydi,shuning uchun bolalarga chiziqlar, doiralar bo’yicha yugurish mashqlari, tez yugurayotgancfa chap berish va ilib olish mashqlari beriladi. Bola 5yoshga yetganda yugurish texnikasini, garchi uning detallarigacha aniq bajarish darajasiga erishgan bo’lsada asosan egallab oladi. Yurishda o’rgatishda detallami takomillashtirishga, yugurishning yengil va tezkor bo’lishiga etibor beriladi.
Bolalar 6 yoshga yetganda o’zlarining yoshiga mos yugurish texnikasini egallaydilar. Ular yengil ritmli, g’ayrat bilan bir maromda, harakatlar kordinatsiyasi parvozchilik bilan yo’nalishga rioya qilib yuguradilar. Yugurishda asosiy etibor yugurishni oshirishga (30m li masofani yil ohiriga kelib 7,5 -6,5 sekuntda bosib o’tish ) beriladi. Bolalar turli topshiriqlami yugurishda chap berib mashq qiladilar. Yugurishdagi mashqlarni tarbiyaviy axamiyati bolalarni turlicha foydali mo’ljal olishlarini egalashdan iboratdir.Yugurish jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida turli sur’atlarda o’tkaziladigan mashg’ulotlar planida muvofiq amalga oshiriladi:
tez yugurish (20m ga 2-3martta tanaffus qilib ) bu tezlik kuch sifatlarining tezkorligini tarbiyalaydi va bolalarning funksional imkoniyatlarini oshiradi.
80-120m yurish bilan almashinib (o’rtacha tezlik bilan) yugurish (2-4martta)
Bu umumiy chidamliligini tarbiyalashga yordam beradi.