I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot


-rasm. Sof Monopol mehnat bozorida Monopolistning ish haqiga va



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet294/384
Sana30.12.2021
Hajmi3,77 Mb.
#98806
1   ...   290   291   292   293   294   295   296   297   ...   384
Bog'liq
Mikroiqtisodiyot oquv qolanma 2017 8db24-1-427

14-rasm. Sof Monopol mehnat bozorida Monopolistning ish haqiga va 

bandlikka ta’siri. 

N 

M 

D

L

 

S



L

 

W



min

 

W 



W

e

 

L



N

 

L



e

 

L



M

 

L 



E 

W 

S

L

 

M 



W

M

 

E 



W

e

 

D



L

 

N 



A 

L 



L



e

 

L



M

 



 

344 


Raqobatlashgan  mehnat  bozorida  muvozanat 

E

  nuqtada  o`rnatiladi  va 



e

L

 

ishchi ish bilan ta’minlanib, 



e

W

 ish haqi oladi. Mehnat bozorida kasaba uyushmasi 

Monopol  hokimiyatga  ega  bo`lganligi  uchun,  u  band  bo`lgan  ishchilar  sonini 

e

L

 

dan 



M

L

ga  qisqartirib,  ish  haqini 



e

W

  dan 


M

W

  ga  oshirishi  mumkin.  Ishchilar 

oladigan alternativ foyda (iqtisodiy renta) 

M

ANMW

 to`rtburchak yuziga teng. 



Mehnat  bozoridagi  ikki  tomonlama  Monopoliya.  Bunday  bozorda 

monopsonist firmaga ishchi kuchini taklif qiluvchi Monopolist (kasaba uyushmasi) 

turadi.  Ikki  tomonlama  Monopolistik  bozordagi  holat  quyidagi  15-rasmda 

ko`rsatilgan. 

 

 

 



 

 

 



 

 

15-rasm. Mehnat bozoridagi ikki tomonlama Monopoliya. 

Raqobatlashgan  bozorda  muvozanat  holat 

E

  nuqtada  o`rnatilgan  bo`lar  edi. 

Bu  nuqtada  mehnatga  bo`lgan  talab 

L

D

  va  taklif 



L

S

  chiziqlari  kesishadi. 

Muvozanat  holatda 

e

L

  ishchi  ish  bilan  band  bo`lib, 



e

W

  ish  haqi  oladi.  Lekin, 

monopsonist  firma  ish  bilan  band  bo`lgan  ishchilar  sonini 

e

L

  dan 


M

L

  gacha 


qisqartirib,  ish  haqini 

e

W

  dan 


M

W

  gacha  qisqartirishga  harakat  qiladi.  Kasaba 

uyushmalari (Monopolist) ish kuchi taklifini qisqartirib, (

N

L

 gacha), ish haqini 



N

W

 

gacha ko`tarishga harakat qiladi. 



Shunday  qilib,  ish  bilan  band  bo`lgan  ishchilar  sonining  nisbatan  kichik 

o`zgarishga 



N



M

L

L

 ish haqlarining (ushbu yondashishda) bir-biridan juda katta 



farq  qilishi  to`g`ri  keladi 



N

M

W

W

.  Ushbu  vaziyatda  ish  haqining  qanday 



W 

W

N

 

W



M

 

W



e

 

MRC



L

 

L 



S

L

 

L



e

 

D



L

 

MR 



N 

L

M

 

E

0

 

E 



M 

L

N

 



 

345 


bo`lishi,  qarama-qarshi  turgan  Monopolistik  va  monopsonik  kuchlarga  bog`liq. 

Ko`rinib turibdiki, ish haqi muvozanat ish haqi 



e

W

 ga ham yaqinlashishi mumkin. 



Ish  haqi  stavkalari  differentsiatsiyasi  (tabaqalashuvi).  Biz  yuqoridagi 

mulohazalardan  ish  haqini  o`zgarmas  deb  qaradik.  Amalda  o`rtacha  ish  haqi 

mutaxassisliklar  bo`yicha    ham,  tarmoqlar  bo`yicha  ham,  hattoki  bir  xil  ishni 

bajaruvchi  ishchilar  bo`yicha  ham  farq  qiladi.  Masalan,  avtomobilsozlik 

tarmog`ida  ishlaydigan  ishchilarning  o`rtacha  ish  haqi,  qurilish  sohasida 

ishlaydigan ishchilarning o`rtacha ish haqlaridan farq qiladi, xuddi shunday kimyo 

tarmog`idagi  o`rtacha  ish  haqi  ham  engil  va  oziq-ovqat  sanoatidagi  o`rtacha  ish 

haqidan  farq  qiladi.  Ahmadiklinikada    ishlovchi  har  xil  kategoriyadagi 

vrachlarning ish haqi ham bir xil emas. Yuqori kategoriyali vrach past kategoriyali 

vrachga qaraganda ko`proq maosh oladi. 

Ushbu  farqning  tagida,  insonlar  qobiliyatining  xilma-xilligi,  ma’lumoti, 

bilimi, tajribasi, malakasi yotadi. Bulardan tashqari, ular bajaradigan ishlarning turi 

ham, ular oladigan daromadlarga har-xil ta’sir qiladi. Ishning murakkabligi, ishlab 

chiqarishning  inson  hayoti  uchun  zararli  bo`lishi,  ushbu  sohada  ishlovchilarning 

ish haqida ushbu zararni qoplaydigan qo`shimcha ish haqida o`z ifodasini topadi. 

Quyidagi  16-rasmda  ishning  og`irligi  va  zararligi  uchun  to`lanadigan 

qo`shimcha ish haqi ko`rsatilgan. 

 

 



 

 

 



 

 


Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   290   291   292   293   294   295   296   297   ...   384




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish