I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

16-rasm. Har xil ish sharoitidagi ish haqi. 

Bu  erda  og`ir  ishni  bajaruvchi,  qo`shimcha 

1

2

W

W

W







ish  haqi  oladi, 

W

W

W







1

2

. 

Ish haqi  W, 

so`m/soat 

S

2

 

S

1

 

W

2

 

W

1

 

S

L

=MRP

L

 

L 

L

1

 

L

2

 

---

 

346 

Iqtisodiy renta. Biz yuqorida resurs qanchalik ko`p cheklangan bo`lsa, uning 

narxi  ham  shunchalik  yuqori  bo`lishini  ko`rgan  edik.  Shuning  uchun  ham  yuqori 

malakali  mutaxassis  har  doim  ortiqcha  ish  haqi  oladi.  Ushbu  ortiqcha  ish  haqi 

iqtisodiy renta bo`lib, u ishchining qobiliyati yoki yuqori malakasi uchun to`lanadi.  

Tarmoq mehnat bozorini ko`rib chiqaylik (17-rasm). 

 

 

 

 

 

 

 

 

17-rasm. Iqtisodiy renta. 

Muvozanat    sharoitida  (

E

nuqta)  ishchilar 

e

W

  ish  haqi  oladilar.  Lekin, 

malakali  ishchilar 

0

W

  ish  haqi  olib  ishlashga  tayyor  bo`lsalar  ham 

e

W

  ish  haqi 

olayaptilar (demak, ular oladigan iqtisodiy renta   





0

W

W

e



 ga teng bo`ladi). 

Minimal  ish  haqi  (mehnat  narxi)  bilan  bozorda  shakllangan  ish  haqi 

o`rtasidagi  farq  iqtisodiy  rentani  tashkil  etadi.  17-rasmda  barcha  ishchilar  uchun 

ushbu  ko`rsatkich 

e

EW

W

0

  uchburchak  yuziga  teng.  Shuning  uchun  ham 

raqobatlashgan  bozorda,  qisqa  muddatli  oraliqda  iqtisodiy  rentaning  bo`lishi, 

tarmoqqa  yangi  ishchilarni  kirib  kelishini  rag`batlantiradi.  Raqobatlashuvchi 

tarmoqda  uzoq  muddatli  oraliqda  mehnat  taklifi  chizig`i  absolyut    elastik 

(gorizontal)  bo`lgani  uchun  iqtisodiy  renta  bo`lmaydi.  Lekin,  noyob 

mutaxassislarning etishmasligi, iqtisodiy renta uzoq muddatda ham saqlanib qoladi 

(amalda  ishlab  chiqarishda  noyob  mutaxassislarni  jalb  qilish  uchun,  ularga 

qo`shimcha  ish  haqi  belgilanadi).  Estrada  yulduzlari,  kino  yulduzlari,  mashhur 

sportchilar iqtisodiy renta oladilar. Quyidagi 18-rasmda ushbu holat ifodalangan. 

W 

S

L

 

E 

Iqtisodiy renta 

D

L

 

W

е

 

W

0

 

L 

L

e

 

---

 

347 

Boshlang`ich  ishchi  kuchiga  talab 

1

D

,  taklif  esa 

S

.  Taklif  elastik 

bo`maganda,  ishchi  kuchi  narxi  faqat  talabdan  bog`liq  bo`ladi.  Kinoaktyorning 

obro`i oshib borishi, unga bo`lgan talabni 

1

D

 dan 

2

D

 ga keskin oshiradi.