Бошланғич таълим кафедраси

Масалага анъанавий ѐндашиш усули: Тайѐр масала шартларини таҳлил 
қилиш 

 Масала ечилишининг усулини аниқлаш 

 Ечиш жараѐни 

Олинган 
натижани эталон жавоб билан формал солиштириш.

---

285 
Масалага муаммо сифатида ѐндашиш усули (Пойя тизими, Сингапур): 
Муаммоли вазиятни таҳлил қилиш 

Муаммо қўйилиши 

Етмайдиган 
маълумотларни излаш ва гипотезаларни (илмий таҳминларни) шакллантириш 

Гипотезаларни текшириш ва муаммоли вазиятга оид янги билимларга эга 
бўлиш 

Муаммони масалага айлантириш 

Масала ечилишининг усулини 
излаш 

Ечиш жараѐни 

Олинган натижани текшириш 

Ечимнинг 
тўғрилигини асослаш.
Кўриниб турибдики анаъанавий ѐндашишда ўқувчининг масала ечиш ўқув 
фаолияти репродуктив характерга эга бўлиб, у ўзини бажарувчи сифатида 
намоѐн этади. Тадқиқ этиш элементлари фақат масала шартларини таҳлил 
қилгандагина намоѐн этади. Стандарт масалаларини ечиш –табиати ностандарт 
бўлган, кундалик ҳаѐтда кам учрайдиган масалаларни ечишга айланган. 
Шунинг учун ҳам барча даражаларга оид дарслик муаллифлари айрим ўқув ва, 
айниқса, амалий масалаларга муаммоли масала сифатида ѐндашишлари лозим.
Учинчидан, мураккаброқ бўлган мантиқий, қизиқарли ва ностандарт 
характердаги масалалар билан шуғулланиш ўқувчиларга фанни чуқурроқ 
ўзлаштиришга, аввал ўрганилган тушунчаларни такрорлашга ва уларга таниш 
алгоритмларини одатий бўлмаган, қизиқарли усулда ўзлаштиришларига имкон 
беради. Демак, шундай турдаги масалалар А1+, А2+ ва B1+ даражаларига 
киритилиши таянч компетенцияларга самарали эришишга, ўзларидаги ноѐб 
истеъдодларини рўѐбга чиқаришга олиб келади.
Ўқитиш усули ҳақида. 
Компетенциявий 
ѐндашув 
асосида 
таълим 
бериш 
шароитида 
ўқитувчиларнинг ўз фаолиятига ѐндашуви ҳам ўзгариши керак. Ўқитувчи 
бундан буѐн дарслик билан биргаликда ўқувчиларга ―объектив билимларни‖ 
етказувчиси бўлиб қолмайди. Замонавий ўқитувчининг асосий вазифаси 
ўқувчиларда ташаббускорлик ва мустақиллилик ҳиссини ҳосил қилиш, 
уларнинг ҳар бири учун ўзининг иқтидори ва қизиқишини амалга ошира 
оладиган ривожлантирувчи муҳитни яратишдан иборат. Шунинг учун ҳам, 
математика фани ўқитувчиларини қайта тайѐрлаш ва малакасини ошириш 
курслари, педагогика таълим муассасаларидаги таълим мазмунини қайта кўриб 
чиқилишини ҳамда замонавий методик қўлланмаларни яратишни тавсия 
этамиз.
Ўзбекистон Республикаси узлуксиз мажбурий таълим тизимида Давлат 
таълим стандартларига асосланган ҳолда математика фанини ўрганиш қуйидаги 
босқичларда амалга оширилади: