O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi



Download 4,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet141/162
Sana27.05.2023
Hajmi4,8 Mb.
#944404
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   162
Bog'liq
materiallar uzmu 2021.12.03

ota
va 
bob
darajasidagi darveshlar egallagan. Ustoz, murshid, pir, 
pirimug‗on, bob, ota, xо
ʻ
ja, eshon, Shayx darajalari Yassaviy dasturida kо
ʻ
p uchraydigan daraja-
lardir. Xо
ʻ
ja Ahmad Yassaviyning birinchi ustozi mashhur Arslon boboda (yoki bobda) mana 
shu darajalar berilgan. Yassaviy silsilasida ota va xо
ʻ
ja darajalari juda kо
ʻ
p uchraydi. Yassaviy 
shayxlariga turkiylar tarafidan ota ismi berilganligi uchun shoir Atoiy ham Atoiy (Otalar 
avlodiga mansub) tahallusi qо
ʻ
llangan.
«Hadiyqot al-arifin»ning muallifi Isxoq ota Yassaviy silsilasida maxsus о
ʻ
rni bо
ʻ
lgan muhim 
insondir. Darajasi «Hadiqat al-Arifin»da va «Rashaxat-i ayn-ul Hayot»da, shu bilan birga, Kо
ʻ
p-
rulining «Turk adabiyotida ilk mutasavviflar» asarida xо
ʻ
ja, «Nasoyimul-muhabbat»da ota sо
ʻ
zi 
bilan kо
ʻ
rsatilgan muallifning hayoti haqidagi manbalarda mufassal ma‘lumotga duch kelamiz. 

ʻ
pruli «Javohir-ul - Abror», «Rashaxat ayn-il Hayot» va «Tibyani-ul vasoil-ul haqayiq» kabi 
asarlarni manba sifatida Yassaviy silsilasiga bog‗laydi. Isxoq ota, Zangi ota silsilasining vakili 
Said ota - Ismoil otaning о
ʻ
g‗li. Ismoil otaning о
ʻ
n etti yoki о
ʻ
n sakkiz о
ʻ
g‗li bо
ʻ
lgan. Isxoq xо
ʻ
ja 
mana shularning bittasi. Ahmad Yassaviyning muridi bо
ʻ
lgan Ismoil ota bu dunyodan о
ʻ
tayot-
ganida о
ʻ
zining о
ʻ
rniga Isxoq xо
ʻ
jani loyiq kо
ʻ
rgan. Isxoq xо
ʻ
ja otasi hayotlik chog‗idayoq murid-
lar qо
ʻ
l bergan Shayx edi. Otasining xalifasi, merosxо
ʻ
ri va izbosari edi. Muridlariga va dо
ʻ
stla-
riga rahbarlik qilib, otasining zikrlarini va duolarini davom ettiradi. Muallifning otasi Ismoil ota 
Qazg‗urtiy ekanligini matnda aytib ketilgan bir voqeaga bog‗liq bayonlaydi: «Ibrohim Qazg‗ur-
tiy otaning о
ʻ
g‗li Ismoil xо
ʻ
jadir».. Ishoq xо
ʻ
ja Qazg‗urtiy Ispidjobda uzoq vaqt qolib, xalqqa 
rahbarlik qilishni о
ʻ
ziga vazifa etib yukladi. Kо
ʻ
prulining aytishi bо
ʻ
yicha, u Ispijabda turkiylar 
orasida shuhrat qozondi, bu Shayx haqida afsonalar kо
ʻ
p tarqalgan va kо
ʻ
p aytilar edi. Isxoq 


202 

ʻ
janing bu yerga kо
ʻ
chib, yuqori darajaga erishishi, tinchlikka bog‗lanishi ―Rashaxot ayn-il 
Hayot‖da mufassal bayon qilingan.
Bu maqolaga xulosa qilar ekanmiz, Isxoq xо
ʻ
ja Qazg‗urtiyning «Hadiqat Al-Arifin» asa-
rining XIV asrda yozilganligi aniqlandi. Uning tili asosan kо
ʻ
hna turkiychadir. Qо
ʻ
lyozma sahi-
falarida arab tilida Qur‘ondan oyatlar iqtibos sifatida keltirilgan. Shu bilan birga diniy-tasavvufiy 
terminlar ham berilgan.
Xulosa qilib aytganda, ilmiy doirada oz tadqiq etilgan «Hadiqat al-Arifin» ma‘lumotlarini, 
qorong‗u, noma‘lum taraflarini ochish О
ʻ
rta Osiyoda islomning tarqalishiga oid tarixiy masala-
larga yangi nigoh bilan qarab tadqiq etish kerakligini kо
ʻ
rsatadi.

Download 4,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   162




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish